لطفا منتظر باشید ...
فصل ششم :
موانع كمال نماز
در اين بخش مىخواهيم موانعى را بر شماريم كه در قبولى يا كمال نماز دخيل مىباشند و نمىگذارند كه آثار واقعى نماز در زندگى نمازگزار ظاهر گردد. هر چند كه در مباحث گذشته در اين زمينه مطالبى گفته شد وليكن به جهت اهميت موضوع، موانع اصلى را به تفصيل در اينجا بيان مىنمائيم. با سير اجمالى در آيات و روايات چنين بدست مىآيد كه اين موانع دو دستهاند ومىتوان آنها را به دو قسمت كاملاً جداگانه تقسيم بندى نمود. يك قسم از آنها جزء موانع درونى مىباشند كه در حال اقامه نماز بايد بدان توجه داشت و سعى در رفع آن نمود و قسم ديگر موانع بيرونى هستند كه به عملكرد و رفتار نمازگزار بر مىگردد. قسم اوّل كه عبارت بود از عدم حضورقلب، اكتفا بهظاهر نماز، سبك شمردن نماز و عدم مداومت در نماز، قبلاً بيان شد و امّا بخش ديگر آن كه موانع بيرونى مىباشند بسيار حائز اهميت بوده كه در اين فصل به آنها پرداخته و سعى مىشود كه با بضاعت اندك علمى توضيحاتى را در ذيل هر كدام، بيان نمائيم. اهم آن موانع بيرونى عبارتند از:1 ـ شرب خمر
نوشيدن خمر و هر مادهاى كه زوال عقل را در پى داشته باشد و يا انسان را از حالت تعادل خارج نمايد موجب نقص عبادات و عدم قبولى نماز مىشود. خداوند در چند جاى قرآن كريم انسانهاى مست را از نماز خواندن نهى فرموده است. در سوره مباركه نساء آيه 43 فرموده: يا ايها الذين آمنوا لاتقربوا الصلاه وانتم سكارى. «اى كسانى كه ايمان آوردهايد در حاليكه مست هستيد به نماز نزديك نشويد».يعنى فرد مست نمازش مقبول حق نبوده و داراى اثر نيست چونكه او نمىداند در حال نماز چه مىگويد و با چه كسى در حال راز و نياز است.اصولاً افراد مست نه تنها نمازشان در درگاه حق آثار كمال را دارا نيست بلكه ساير عبادات و اعمال دينىشان با اشكال مواجه است. چون كسانى كه به نهى الهى و معصيت خداوند تن مىدهند تمايلى به واجبات و تعاليم دينى ندارند و تدريجاً از ياد خداوند غافل مىگردند و شيطان ذكر و ياد خداوند را از قلبشان بيرون مىبرد. چنانچه در قرآن فرموده است: انّما يريد الشيطان اَنْ يُوقع بينكم العداوة والبغضاء فى الخمر والميسر ويصدكم عن ذكر الله و عن الصلاه فهل انتم منتهون.«شيطان مىخواهد در ميان شما به وسيله شراب و قمار، عداوت ايجاد كرده و شمارا از ذكر خدا و نماز بازدارد آيا (با اين همه زيان و فساد و با اين نهى اكيد) خوددارى خواهيد كرد؟»(1).در شدّت مذمّت نوشيدن شراب امام باقر(عليه السلام) فرمودهاند: «كسى كه شراب بنوشد و مست گردد تا چهل روز نمازش قبول نيست پس اگر نمازى را كه در اين روزها ترك كند عقاب و كيفرى چند برابر خواهد داشت»(2).از ظاهر كلام امام پيداست كه مراد از عدم قبول نماز در حال مستى، عدم كمال است يعنى اينكه نماز قبول واقع مىشود ولى شرط كمال را دارا نمىباشد. چون فرمودهاند كه اگر نماز نخواند عقاب او چند برابر است و اين سخن بدان معناست كه نوشيدن شراب يك معصيت است كه عذاب و عقاب خود را دارد و ترك نماز معصيت ديگر كه عذاب جداگانهاى دارد.پس اگر از نماز در حال مستى نهى شده بخاطر آن است كه اقامه نماز در چنين حالتى تأثير ندارد و آثار كمال بر او مترتب نمىگردد. چنانچه در روايت ديگر از امام باقر(عليه السلام) رسيده است كه فرمودند:«گناهى بدتر از شرب خمر نيست و شرابخوار در حال مستى نماز واجب را رها و با مادر و خواهر و دخترش همبستر مىشود زيرا او در آن حال انديشه خود را از دست داده است»(3).1 ـ سوره مباركه مائده، آيه 91.2 ـ ثواب الاعمال، ص551.3 ـ وسائل الشيعه، ج17 ص250.
