تأملی در هم پیوندی آیات در سوره قیامت نسخه متنی

«ريچارد بل» از قرآن پژوهان اروپايي در ترجمه خود از قرآن، يکي از ويژگيهاي سبک قرآن را جسته جسته سخن گفتن معرفي کرده و بر آن است که بندرت مي‏توان در طول بخش عمده‏اي از يک سوره، اتّساق و انسجام معنايي مشاهده کرد(بل(1)، مقدمه).

همچنين «آرتور جان آربري» در بخشي از مقدمه خود بر ترجمه قرآن، کتاب مقدس مسلمانان را بکلّي از انسجام منطقي بسيار دور و بيگانه معرفي کرده و گويي بر آن است که قرآن مجموعه‏اي جُنگ مانند مشتمل بر محتوايي از هم گسيخته و فاقد ارتباط مي‏باشد (آربري(2)، مقدمه).

قديمي‏ترين اشاره که در اين باب در تاريخ به چشم مي‏خورد، روايتي است که از طريق عکرمه از ابن عباس نقل گرديده است که «سلّام بن مشکم» با عدّه‏اي از يهود نزد رسول خدا (ص) آمدند و گفتند: ما چگونه از تو پيروي کنيم در حالي که رو به قبله ما نماز مي‏خواندي و اکنون آن را تغيير داده‏اي و کتابي که آورده‏اي به ترتيب تورات و به روش آن [يعني متناسق و باب بندي شده] نيست (محقق، 511؛ خرمشاهي، 9).

البته نبايد فراموش کرد که قرآن، کتاب هدايت است و هدف کلّي آن راهنمايي بشر به راه رستگاري و از اين رو، در ضمن هر سوره صرفا راجع به موضوعي واحد گفتگو نشده است. بنابراين نبايد انتظار داشت که يکايک سوره‏ها، مانند يک موضوع مستقل و يا فصلي از يک باب و يا به منزله بحثي خاص از يک کتاب، از موضوعي کاملاً يکدست سخن گفته باشند (ر.ک: شحّاته، 29) بلکه هر يک از سوره‏ها با پيش کشيدن موضوعات مختلف، گوشه‏اي از اين هدف کلّي را محقّق ساخته‏اند؛ موضوعاتي که در بر آوردن هدف کلّي سوره، هماهنگي و اتّفاق کامل دارند. در اين ديدگاه، در حقيقت، راهي در پيش گرفته شده‏است که بعضي از اصوليان بزرگ در زمينه وحدت بخشي به مسائل علمي يک باب و تمايز آن از ديگر ابواب، بر طبق آن رفته‏اند. اينان معتقدند آنچه عامل اتّحاد يک باب علمي مي‏شود، صرفا غرض و هدفي است که علم مزبور، در جهت تحقق آن هدف، تدوين يافته‏است. گوناگوني موضوعات طرح شده در آن علم نيز آنگاه وجه منطقي و معقولي خواهد داشت که همگي آنها در پي نيل
به هدف مشخّصي باشند، هدفي که آن دانش در پي نيل بدان است (آخوند خراساني، 21؛ 22، الفياض، 29).

1. Bell

2. Arbery

مقالات و بررسيها » شماره 63 (صفحه 33)