حضرت آيت الله خامنه اى اشاره: در هنگام برگزارى كنگره علمى زندگى امام هشتم،عليه السلام، توسط دانشگاه اسلامى رضوى ،مقام معظم رهبرى در پيامى جامع يكى از فصلهاى عمده زندگينامه سياسى امام رضا،عليه السلام، را مورد بررسى قرار دادند. درآستانه سالگرد ولادت اين امام بزرگوار كه همواره در پرتو فيوضات معنوى ايشان زيسته ايم ،دريغمان آمد خوانندگان موعود از اين مقاله محققانه بى نصيب بمانند. اميد كه طبع لطيف امام رضا،عليه السلام، را بيارايد. ان شاءالله بايد اعتراف كنيم كه زندگى ائمه ، عليهم السلام، بدرستى شناخته نشده و ارج و منزلت جهاد مرارت بار آنان حتى بر شيعيانشان نيز پوشيده مانده است. على رغم هزاران كتاب كوچك و بزرگ و قديم و جديد درباره زندگى ائمه ، عليهم السلام، امروز همچنان غبارى از ابهام و اجمال، بخش عظيمى از زندگى اين بزرگواران را فرا گرفته وحيات سياسى برجسته ترين چهره هاى خاندان نبوت كه دو قرن و نيم از حساسترين دورانهاى تاريخ اسلام را دربرمى گيرد با غرض ورزى يا بى اعتنايى و يا كج فهمى بسيارى از پژوهندگان و نويسندگان روبرو شده است. اين است كه ما از يك تاريخچه مدون و مضبوط درباره زندگى پرحادثه و پرماجراى آن پيشوايان، تهيدستيم. زندگى امام هشتم ،عليه السلام، كه قريب بيست سال از اين دوره تعيين كننده و مهم را فراگرفته از جمله برجسته ترين بخشهاى آن است كه بجاست درباره آن تامل و تحقيق لازم به كار رود. مهمترين چيزى كه در زندگى ائمه ، عليهم السلام، به طور شايسته مورد توجه قرار نگرفته، عنصر «مبارزه حاد سياسى » است. از آغاز نيمه دوم قرن اول هجرى كه خلافت اسلامى به طور آشكار با پيرايه هاى سلطنت آميخته شد و امامت اسلامى به حكومت جابرانه پادشاهى بدل گشت، ائمه اهل بيت ،عليهم السلام، مبارزه سياسى خود را به شيوه اى متناسب با اوضاع و شرايط، شدت بخشيدند.اين مبارزه بزرگترين هدفش تشكيل نظام اسلامى و تاسيس حكومتى بر پايه امامت بود. بى شك تبيين و تفسير دين با ديدگاه مخصوص اهل بيت وحى، و رفع تحريف ها و كج فهمى ها از معارف اسلامى و احكام دينى نيز هدف مهمى براى جهاد اهل بيت به حساب مى آمد. اما طبق قرائن حتمى، جهاد اهل بيت به اين هدفها محدود نمى شد و بزرگترين هدف آن، چيزى جز تشكيل حكومت علوى و تاسيس نظام عادلانه اسلامى نبود. بيشترين دشواريهاى زندگى مرارت بار و پر از ايثار ائمه و ياران آنان به خاطر داشتن اين هدف بود و ائمه ، عليهم السلام، از دوران امام سجاد ، عليه السلام، وبعدازحادثه عاشورا به زمينه سازى دراز مدت براى اين مقصود پرداختند. در تمام دوران صدو چهل ساله ميان حادثه عاشورا و ولايتعهدى امام هشتم ،عليه السلام، جريان وابسته به امامان اهل بيت يعنى شيعيان هميشه بزرگترين و خطرناكترين دشمن دستگاههاى خلافت به حساب مى آمد. در اين مدت بارها زمينه هاى آماده اى پيش آمد و مبارزات تشيع كه بايد آن را نهضت علوى نام داد به پيروزيهاى بزرگى نزديك گرديد. اما، در هر بار موانعى برسر راه پيروزى نهايى پديد مى آمد و غالبا بزرگترين ضربه از ناحيه تهاجم بر محور و مركز اصلى اين نهضت، يعنى شخص امام در هر زمان و به زندان افكندن يا به شهادت رساندن آن حضرت وارد مى گشت و هنگامى كه نوبت به امام بعد مى رسيد اختناق و فشار و سختگيرى به حدى بود كه براى آماده كردن زمينه به زمان طولانى ديگرى نياز بود. ائمه ،عليهم السلام، در ميان طوفان سخت اين حوادث هوشمندانه و شجاعانه تشيع را همچون جريانى كوچك اما عميق و تند و پايدار از لابه لاى گذرگاههاى دشواروخطرناك گذراندند. و خلفاى اموى و عباسى در هيچ زمان نتوانستند با نابود كردن امام، جريان امامت را نابود كنند و اين خنجر برنده همواره در پهلوى دستگاه خلافت، فرو رفته ماند و به صورت تهديدى هميشگى آسايش راازآنان سلب كرد.هنگامى كه حضرت موسى بن جعفر،عليه السلام، پس از سالها حبس در زندان هارونى مسموم و شهيد شد در قلمرو وسيع سلطنت عباسى اختناقى كامل حكمفرمابود.در آن فضاى گرفته كه به گفته يكى از ياران امام على بن موسى، عليه السلام، «از شمشير هارون خون مى چكيد» بزرگترين هنر امام معصوم و بزرگوار ما آن بود كه توانست درخت تشيع را از گزند طوفان حادثه سلامت بدارد و از پراكندگى و دلسردى ياران پدر بزرگوارش مانع شود و با شيوه تقيه آميز و شگفت آورى جان خود را كه محور و روح جمعيت شيعيان بود حفظ كرد و در دوران قدرت مقتدرترين خلفاى بنى عباس و در دوران استقرار و ثبات كامل آن رژيم مبارزات عميق امامت را ادامه داد. تاريخ نتوانسته است ترسيم روشنى از دوران ده ساله زندگى امام هشتم در زمان هارون و بعد از او در دوران پنج ساله جنگهاى داخلى ميان خراسان و بغداد به ما ارائه كند. اما به تدبر مى توان فهميد كه امام هشتم در اين دوران همان مبارزه دراز مدت اهل بيت ،عليهم السلام، را كه در همه اعصار بعد از عاشورا استمرار داشته با همان جهت گيرى و همان اهداف ادامه مى داده است. هنگامى كه مامون در سال صد و نود و هشت از جنگ قدرت با امين فراغت يافت و لافت بى منازع را به چنگ آورد يكى از اولين تدابير او حل مشكل علويان و مبارزات تشيع بود، او براى اين منظور، تجربه همه خلفاى سلف خود را پيش چشم داشت. تجربه اى كه نمايشگر قدرت ، وسعت و عمق روزافزون آن نهضت و ناتوانى دستگاههاى قدرت از ريشه كن كردن و حتى متوقف و محدود كردن آن بود. او مى ديد كه سطوت و حشمت هارونى حتى با به بندكشيدن طولانى و بالاخره مسموم كردن امام هفتم در زندان هم نتوانست از شورشها و مبارزات سياسى، نظامى، تبليغاتى و فكرى شيعيان مانع شود. او اينك در حالى كه از اقتدار پدر و پيشينيان خود نيز برخوردار نبود و بعلاوه بر اثر جنگهاى داخلى ميان بنى عباس، سلطنت عباسى را در تهديد مشكلات بزرگى مشاهده مى كرد بى شك لازم بود به خطر نهضت علويان به چشم جدى ترى بنگرد. شايد مامون در ارزيابى خطر شيعيان براى دستگاه خود واقع بينانه فكر مى كرد. گمان زياد بر اين است كه فاصله پانزده ساله بعد از شهادت امام هفتم تا آن روز و بويژه فرصت پنج ساله جنگهاى داخلى، جريان تشيع را از آمادگى بيشترى براى برافراشتن پرچم حكومت علوى برخوردار ساخته بود.
لطفا منتظر باشید ...
