مقدمه کتاب با ارائه تعريفي از تاريخ آغاز مي شود .تاريخ در تعريفي عام، حرکت هر موجود و پديده اي است در زمان و مکان اما در تعريفي خاص، تاريخ عبارت است از علم و آگاهي به حرکت انسان در محيط او، در جريان زمان بر اساس اين تعريف، تاريخ، حرکت انسان در محيط او، در جريان زمان. براساس اين تعريف، تاريخ، حرکت انسان را در جامعه اي خاص يا در چهارچوب فرهنگي ويژه و گاهي نيز حرکت انسان را در سطحي جهاني مورد بررسي قرار مي دهد . مورخان مسلمان انديشه جهاني را از قرآن کريم برگرفته اند. قرآن حرکت انساني را از طريق پرداختن به حرکت پيامبران در ميان امت ها و ملت ها تصوير کرده است . امام علي (ع) از اين چشم انداز فراخ و فراتر از ملاحظات جغرافيايي و قبيله اي و قومي به تاريخ مي نگرد و به عنوان مرد عقيده و رسالت و دولتمرد و حاکم با تاريخ تعامل مي ورزد. او تاريخ را صرفاً چون منبعي براي وعظ و اندرز به کار نمي گيرد، بلکه از رهگذر آن، نقد سياسي، تربيت سياسي و توجيه فکري و فرهنگي را تيز مد نظر دارد. از اين رو مؤلف در اين کتاب کوشيده است تا نگاه علي (ع) را به حرکت تاريخ روشن سازد و شيوه هاي تعامل آن حضرت را با تاريخ، در حيات فکري و سياسي او بازنمايد منبع اصلي اين تحقيق، نهج البلاغه است که از لحاظ فکري و سياسي سند گرانبهايي در تمدن اسلامي به شمار مي ايد. کتاب حرکت تاريخ از ديدگاه امام علي (ع) حلقه اي از يک سلسله مطالعات پيرامون نهج البلاغه است که مؤلف ،از آن جمله کتاب دراسات في نهج البلاغة را قبلاً منتشر ساخته است .