1- مولي نظر علي طالقاني (1240-1306 ق) - آشنایی با حوزه فلسفی- عرفانی تهران (2) نسخه متنی

معلم من تبسمي كرد و گفت: درست فهميديد و بعد از مرگ هرگونه عذاب جز يك رؤياي وحشتناك نمي باشد...»26

ملاقات و حاضر شدن درمحضر درس حكيم متاله آقا ميرزا اسدالله سبزواري وقتي است كه سيد الحكماء ميرزاي جلوه در تهران حوزه فلسفي داشته و به تعليم حكمت الهي مشغول بوده است، بطوريكه ادوارد براون نيز درباره ملاقاتش با وي آورده است كه:

«و ديگر از كساني كه من در تهران با آنها ملاقات كردم، فيلسوف معاصر ميرزا ابوالحسن جلوه است ولي متأسفانه وصفي پيش نيامد كه بتوانم به تفصيل با او صحبت كنم و از محضرش استفاده نمايم.»27

از ميان شخصيتهاي معاصر حكماي اربعه كساني از علما و عرفا يافت مي شوند كه گرچه داراي حوزه علمي فلسفي نبوده اند اما بيان حكمت و عرفان و تذكر و موعظه مي نموده اند كه از جمله اينان دو شخصيت ذيل الذكرند:

1- مولي نظر علي طالقاني (1240-1306 ق)

از جمله شخصيتهاي بارز عصر حكماي اربعه كه جامع مراتب علم و عمل، حكمت و عرفان و فقه و اصول بوده است و در كمالات معنوي از عبّاد و زهّاد برجسته روزگار بشمار مي آمده عارف واصل و حكيم متاله حاجي مولي نظر علي بن سلطان محمد طالقاني است.

صاحب «الاثروالاثار» درباره حكيم عارف «مولي نظر علي» گويد:

«عالمي رباني بود و در فقه و اصول و حكمت و حديث مقام تبحر داشت. اين عالم عامل و فقيه فاضل، حافظ قرآن و مقيم تهران و مفخر ايران بود.»28

وي در سال 1240 هجري قمري در طالقان ديده به جهان گشود. پس از گذراندن مبادي علوم در ايران رهسپار نجف اشرف شد تا در جوار بارگاه نوراني مولاي خويش اميرالمومنين علي(ع) به طي مدارج علمي و كسب كمالات معنوي بپردازد.

صاحب «اعيان الشيعه» و مولف «گنجينه دانشوران» از جمله اساتيد وي در اين دوره را شيخ نظر علي نجفي نام برده اند كه خود از عرفاي عصر مرحوم علامه سيد مهدي بحرالعلوم طباطبايي بوده است.

مولي نظر علي طالقاني پس از تكميل مباني علمي و مدارج معنوي به ايران بازگشت و در مدرسه خان مروي تهران اقامت گزيد و بطور همزمان به تدريس فضلا و طلاب شيفته معارف الهي و تاليف كتب ارزنده علمي و اخلاقي وايراد وعظ و خطابه در منابر عمومي مشغول شد وتا پايان عمر شريف خود به اين امور اشتغال داشت.29

از ميان كتب و رسائل متعدد مولي نظر علي، تنها آثار مضبوطش ده اثرست كه از اين ميان كتاب «كاشف الاسرار» شامل يكدوره معارف الهيه در مكتب وحي و حكمت و عرفان است.

همين كتاب است كه امام خميني (قدس الله نفسه الزكيه) به برخي از شاگردانش سفارش اكيد بمطالعه كرده بودند و صاحب الاثر درباره اين كتاب گويد:

«از جمله تصنيفات وي كتاب كاشف الاسرار است كه خواص و عوام از آن تاليف شريف سودها مي اندوزند.»30

از ويژگيهاي برجسته كتاب اين است كه مولف بسبب جامعيت علمي و عرفاني خويش توانسته در هر بحث طرحي ارائه كند كه در برگيرنده مشربهاي كلامي و فلسفي و عرفاني و منطبق بر مضامين آيات و احاديث باشد.

عارف حكيم در اين كتاب شريف با بهره گيري از براهين عقلي و قواعد حكمي و اشراقي و عرفاني و آيات قرآني و احاديث، مشكلات اعتقادات از توحيد و ولايت و معادراحل نموده است.كه تسلط نويسنده در عرفان نظري و عملي و حكمت الهي براهلش آشكار و واضح مي شود.