لطفا منتظر باشید ...
امراى حج جمهورى اسلامى ايران
حج عبادتى بزرگ با ابعادى گسترده و در بردارنده منافع فراوان براى موحّدان و دين باوران است.
از روزى كه ابراهيم خليل به فرمان خداوند مردم را به حج فراخواند و ندا در داد كه: { وَ أَذِّنْ فِي النّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجالاً وَ عَلى كُلِّ ضامِر يَأْتِينَ مِنْ كُلِّ فَجّ عَمِيق لِيَشْهَدُوا مَنافِعَ لَهُمْ... } (1) تا به امروز، دل هاى عاشق و شيفتگان خداوند، متوجه اين ديار مقدس شده اند و همه ساله ميليون ها انسان از گوشه و كنار جهان در كنار كعبه گرد هم مى آيند، و همواره شاهد شكوهمندترين اجتماع دينى و معنوى بوده و هستند.
حج به لحاظ اهميتى كه در اسلام داشته و از آن به عنوان ركن دين نام برده شده، نياز به مديريتى قوى و كارآمد دارد، از اين رو رهبرى جامعه اسلامى، يا خود شخصاً اداره اين امر مهم را به عهده گرفته و يا افرادى را به اين سمت منصوب مى كند.
براساس گزارش تاريخ نگاران و سيره نويسان، اولين كسى كه از سوى رسول خدا (صلى الله عليه وآله) در سال هشتم هجرت به امارت حج منصوب شد «عَتّاب بن أَسيدبن أَبى الْعِيص» بود.
روزى نيز در حالى كه به ديوار كعبه تكيه داده بود گفت: از روزى كه پيامبر (صلى الله عليه وآله) مرا به امارت مكه منصوب داشت، تنها به دو بُرد يمانى دست يافتم كه آن دو را نيز به غلام خود «كيسان» پوشاندم.(2) گفتنى است وى همزمان با مرگ ابوبكر وفات يافت.
على بن ابى طالب (عليه السلام) در «روحاء»(3) يا «ذوالحُليفه» به ابوبكر رسيد و فرمان رسول خدا (صلى الله عليه وآله) را به او ابلاغ كرد و مأموريت را تحويل گرفت. ابوبكر نيز مضطرب و ناراحت به مدينه بازگشت.
پيامبرخدا (صلى الله عليه وآله) در برابر خواست برخى كه مى گفتند آيات برائت را ابوبكر بخواند و اين مأموريت از وى گرفته نشود، فرمود : «لايُؤدّي عَنّيِ اِلاّ رَجُلٌ مِنْ اَهْلِ بَيْتي»; «جز مردى از اهل بيت من اين پيام را ابلاغ نمى كند.»
در اين كه آيا ابوبكر پس از نازل شدن آيات برائت همچنان عهده دار امارت حج بوده يا نه اختلاف است، ليكن شواهد بيانگر آن است كه وى از اين سمت بركنار گرديده و به همين دليل با نگرانى به مدينه بازگشت و به رسول الله (صلى الله عليه وآله) عرضه داشت: آيا آيه اى درباره من نازل شده است؟
پيامبر (صلى الله عليه وآله) فرمود: نه، ليكن خداوند مرا فرمان داد تا اين پيام توسط فردى از اهل بيتم به مشركان ابلاغ گردد.
مرحوم شيخ طوسى (رحمه الله) در تفسير تبيان آورده است:
اصحاب ما روايت كرده اند كه: پيامبر خدا (صلى الله عليه وآله) رياست كاروان حج را نيز به على (عليه السلام) واگذار كرد و چون على (عليه السلام) آيات سوره برائت را از ابوبكر گرفت، ابوبكر به مدينه بازگشت و از رسول الله (صلى الله عليه وآله) پرسيد: مگر چيزى از قرآن درباره من نازل شده است؟
پيامبر (صلى الله عليه وآله) در پاسخ فرمود: نه، ليكن رساندن اين پيام تنها كار خودم يا مردى است كه از من است.
مرحوم علامه امين الاسلام طَبْرسى نيز در مجمع البيان مى نويسد:
مفسّران و ناقلان اخبار اجماع كرده اند كه چون برائت نزول يافت، رسول خدا (صلى الله عليه وآله) آن را به ابوبكر داد و سپس آن را از وى پس گرفت و به على بن ابى طالب (عليه السلام) سپرد. سپس در تفصيل مطلب اختلاف كرده اند ـ تا آنجا كه مى گويد: ـ و اصحاب ما روايت كرده اند كه: رسول خدا (صلى الله عليه وآله) رياست موسم حج را نيز به على (عليه السلام) واگذاشت و چون برائت را از ابوبكر پس گرفت، وى به مدينه بازگشت.
پيامبر (صلى الله عليه وآله) در سال دهم هجرت امارت حج را خود شخصاً به عهده داشت. ابتداى ذى قعده سال دهم، آن حضرت براى انجام فريضه حج آماده شد و فرمود مردم را خبر دهند تا به همراهش به حج بيايند. سپس آن حضرت در بيست و پنجم ذى قعده با تعدادى از بزرگان مدينه و اصحاب و ياران خود و با برداشتن قربانى به سوى مكه حركت كرد و اعمال و مناسك و نيز مستحبات و سنن حج را به مردم آموخت. در عرفات براى حاجيان خطبه خواند و مهمترين نكات مربوط به سرنوشتشان را براى آنان تبيين كرد.
عبدالله بن ابى نجيح كه خود در مراسم حج حضور داشته، گويد:
رسول الله (صلى الله عليه وآله) هنگام وقوف به عرفه فرمود: اينجا و تمام عرفات موقف است، و صبح روز بعد در مزدلفه وقوف كرد و اظهار داشت: اينجا و تمامى مزدلفه موقف است. سپس به منا آمده، قربانى كرد و فرمود: اينجا و تمامى منا موقف است. و سرانجام حج را به پايان برد و مناسك حج و واجبات آن از قبيل: محل وقوف، رمى جمرات، طواف كعبه، و حلال و حرام حج را به مردم آموخت.
اين سفر، «حَجّة البلاغ» يا «حَجة الوداع» نام گرفت; زيرا پس از آن، پيامبر (صلى الله عليه وآله) از دار دنيا رحلت كرد و ديگر حج به جاى نياورد.
پس از پيامبر (صلى الله عليه وآله) در عهد ابوبكر «حرث بن نوفل» و در عهد عمر به ترتيب: «محرزبن حارثة بن ربيعة بن عبدالعُزّى، قُنفذبن عميربن جُدْعان تيمى، نافع بن عبدالحارث خُزاعى، نايب او ابن ايزى، احمدبن خالدبن عاص مَخْزومى، طارق بن مرتفع الكنانى، حرث بن نوفل بن الحرث بن عبدالمطّلب» عهده دار امارت حج شدند.
در عهد عثمان نيز على بن عدى بن ربيعة بن عبدالعزّى، احمدبن خالدبن عاص مخزومى، حرث بن نوفل، عبدالله بن خالدبن اسيد، و عبدالله بن عامر حضرمى، امارت حج را بر عهده داشتند.
على بن ابى طالب (عليه السلام) در سال 35 هجرى به خلافت رسيد، آن حضرت در دوران خلافت خود دو نفر به نام هاى «ابوقتاده انصارى» و «قثم بن عباس» را به اين سمت منصوب كرد.
سپس والى مدينه شد و تا شهادت امام على بن ابى طالب (عليه السلام) امارت آنجا را عهده دار بود. سپس همراه با «سعيدبن عثمان» راهى سمرقند گرديد و در سال (57 هـ . ق.) مطابق با (667 م) در آنجا شهيد و يا فوت نمود.
قبر وى در بيرون سمرقند و داراى گنبدى بلند است كه معروف به «مزار شاه» مى باشد.
آنگاه كه قثم بن عباس والى امير مؤمنان در مكه بود، حضرت دستورالعملى براى او فرستاد و چنين مرقوم داشت:
«أَمَّا بَعْدُ، فَأَقِمْ لِلنَّاسِ الْحَجَّ وَ ذَكِّرْهُمْ بِأَيّامِ اللّهِ وَ اجْلِسْ لَهُمُ الْعَصْرَيْنِ فَأَفْتِ الْمُسْتَفْتِيَ وَ عَلِّمِ الْجَاهِلَ وَ ذَاكِرِ الْعَالِمَ...».
براى مردم حج را به پادار و ايام الله را به يادشان بياور، و بامدادان و عصر هنگام جلوس كن و فتواخواهان را فتوا ده، و به نادانان دانش بياموز و با دانايان گفتگو كن و ميان تو و مردمان سفيرى جز زبانت و دربانى جز چهره و رخسارت قرار مده. خود را از نيازمندان مپوشان، پس بدرستى كه اگر او درآغاز ورود از درِ خانه تو رانده شود پس از آن كه حاجتش برآورده شود، تو سزاوار ستايش نخواهى گشت. پس در آنچه كه از اموال خداوند نزد تو گرد آيد نظر كن و آنها را ميان عايله مندان و گرسنگان پريشان احوال توزيع كن، وباقى مانده آن را نيز نزد ما بفرست تا ميان كسانى كه (نادارند و) نزد ما هستند تقسيم كنيم. به ساكنان مكه دستور ده از كسانى كه در مكه سكونت مى گزينند، اجرت نگيرند; زيرا خداوند سبحان گويد: { ...سَواءً الْعاكِفُ فِيهِ وَ الْبادِ... } ; «كسانى كه در مكه ساكنند و آنان كه به مكه مى آيند برابرند.»
عاكف، مقيم در مكه و بادى، مسافرى است كه از بيرون به قصد مكه بيايد. خداوند ما و شما را به آنچه رضاى اوست موفق بدارد.
پس از شهادت امير مؤمنان على (عليه السلام) ، ابتدا امويان و سپس عباسيان خلافت را غاصبانه در اختيار گرفتند، اميران حج را آنان منصوب مى كردند تا آنكه در سال 338 هجرى جعفربن محمدبن حسن بن محمدبن موسى بن عبدالله بن موسى بن عبدالله بن حسن بن حسن بن على بن ابى طالب» با پيروزى بر عباسيان، مكه را از سيطره حكومت آنان آزاد ساخت و خود ولايت مكه را به عهده گرفت.
سال 1343 هـ . ق. دوام يافت. اما پس از حمله وهابى ها به مكه مكرمه و سقوط اين شهر به دست سربازان سلطان عبدالعزيزبن سعود امير نجد، و فرار شريف حسين، خالدبن لؤى از سوى وى به ولايت مكه منصوب گرديد(4) و تا اين زمان باتوجه به استقرار حكومت آل سعود در حجاز، مكه و امارت آن نيز به طور طبيعى در اختيار آنان قرار دارد.
پس از پيروزى انقلاب اسلامى در ايران و سقوط رژيم شاه، باتوجه به نگرش عميق و همه جانبه امام خمينى (قدس سره) به حج، امارت حج معنى و مفهوم حقيقى خود را بازيافت. وظايفى كه آن رهبر خردمند و فرزانه ، به نمايندگان خويش در امر حج محوّل نمود، همه حكايت از آن داشت كه امام در صدد احياى حج ابراهيمى است. و از برگزارى حج به شكل مراسمى بى جان و بى روح به شدت رنج مى برد.
براى آشنايى بيشتر با ديدگاههاى حضرت امام خمينى (قدس سره) ابتدا متن احكام صادره توسط ايشان را ارائه كرده، سپس به مسؤوليت هاى خطيرى كه از سوى ايشان به اميرالحاج واگذار شده خواهيم پرداخت.
در تاريخ 29/6/58 حضرات حجج اسلام والمسلمين آقايان: حاج شيخ محى الدين انوارى و مرحوم حاج شيخ فضل الله محلاتى از سوى حضرت امام خمينى (قدس سره) به عنوان سرپرست حجاج منصوب گرديدند. متن حكم صادره به اين شرح است :
بسم الله الرحمن الرحيم
جناب حجّت الاسلام آقاى حاج شيخ محى الدين انوارى و جناب حجت الاسلام آقاى شيخ فضل الله محلاتى ـ دامت افاضاتهما ـ
چون ايام برگزارى يكى از فرائض بزرگ اسلامى با محتواى عظيم انسانى، روحانى، سياسى، اجتماعى; يعنى فريضه حج بيت الله الحرام نزديك است و لازم است در آستانه برقرارى جمهورى اسلامى، با انقلاب شكوهمند ملّت شريف ايران، اين فريضه مقدسه از آثار طاغوت پاكسازى و به اسلام راستين برگردد، به اين جهت شما را به عنوان سرپرست حجاج بيت الله الحرام تعيين نموده، كه با مشورت با مقامات صالحه، هيأتى از افراد صالح و متعهد و با ايمان انتخاب و با همكارى آنان كليه امور مربوط به حج را تحت نظارت قرار دهيد كه ان شاءالله تعالى در حكومت جمهورى اسلامى اين فريضه مقدسه با محتواى معنوى خود تحقّق يابد و لازم است در اين موضوع تذكراتى داده شود:
1 ـ لازم است به حضرات آقايان علما و روحانيون محترم كاروان ها تذكّر دهيد كه قبل از حركت، مجالسى تشكيل دهند و حجاج محترم را با مسائل شرعى و وظايف انسانى آشنا كنند.
2 ـ عموم برادران و خواهران اسلامى بايد توجه داشته باشند كه يكى از مهمات فلسفه حج، ايجاد تفاهم و تحكيم برادرى بين مسلمين است، و بر دانشمندان و معمّمين لازم است مسائل اساسىِ سياسى و اجتماعى خود را با ديگر برادران در ميان گذارند و در رفع آن طرح هايى تهيه كنند تا آنان در برگشت به كشورهاى خود آنها را تحت نظر علما و ارباب نظر قرار دهند.
3 ـ در اين سال كه ايران در آستانه جمهورى اسلامى است و به واسطه تبليغات نارواى اجانب ممكن است مسلمين بلاد از عمق نهضت اسلامى ايران مطلع نباشند، لازم است آقايان علما و خطبا و دانشمندان محترم با وسايل ممكن، اين نهضت مقدس را معرفى نمايند و مقصد مسلمانان ايران را كه همان برقرارى حكومت اسلامى تحت پرچم اسلام و هدايت قرآن كريم و پيغمبر مكرم اسلام است گوشزد نمايند كه برادران اسلامىما بدانند ما جز به اسلام و برقرارى حكومت عدل اسلامى فكر نمى كنيم.
4 ـ لازم است برادران ايرانى و شيعيان ساير كشورها، از اعمال جاهلانه كه موجب تفرّق صفوف مسلمين است احتراز كنند. و لازم است در جماعات اهل سنت حاضر شوند. و از انعقاد و تشكيل نماز جماعت در منازل و گذاشتن بلندگوهاى مخالف رويه اجتناب نمايند. و از افتادن روى قبور مطهره و كارهايى كه گاهى مخالف شرع است جداً اجتناب كنند.
5 ـ نيابت از حىّ براى نماز طواف صحيح نيست، بايد هركس خودش به هر نحو مى تواند نماز بخواند و مجزى است از گرفتن نايب. و از مزاحمت با نمازگزاران اجتناب نمايند.
6 ـ طواف را به نحو متعارف كه همه حجاج به جا مى آورند، به جا آورند و از كارهايى كه اشخاص جاهل مى كنند احتراز شود و مطلقاً از كارهايى كه موجب وهن مذهب است بايد احتراز شود.
7 ـ در وقوفين، متابعت از حكم قضات اهل سنت لازم و مجزى است، اگر چه قطع به خلاف داشته باشيد.
8 ـ در اين سال كه به واسطه انقلاب اسلامى به برادران و خواهران ما صدمات و ضررهاى بسيار از حكومت طاغوتى رسيده است و بسيارى از معلولين از حوادث انقلاب، احتياج مبرم به كمك دارند، مقتضى است كسانى كه مى خواهند حج استحبابى به جا آورند، هزينه آن را صرف در احتياج برادران و خواهران خود كنند كه ثواب آن نزد خداى تعالى، بسيار بر حج استحبابى ترجيح دارد. و نيز كسانى كه به عنوان سوغات، مصارف ناروا مى نمايند يا تشريفات و ميهمانى هاى خارج از رويه در وقت برگشت از حج مى نمايند، مقتضى است اين نحو هزينه ها را صرف احتياج برادران و خواهران عليل و مستمند خود نمايند كه خداوند تعالى به آنان اجر و بركت عنايت فرمايد !
از خداوند تعالى عظمت اسلام و سعادت ملت مسلمان را خواستار و موفقيت همگان را در كوشش براى به ثمر رسيدن نهضت مقدس اميدواريم.
والسلام عليكم و على جميع المؤمنين و رحمة الله و بركاته
روح الله الموسوى الخمينى
در تاريخ 27/4/1359 (هـ . ش .) آيت الله حاج شيخ محمدرضا توسّلى محلاّتىاز سوى حضرت امام خمينى (قدس سره) طى حكمى به سرپرستى حجاج ايرانى منصوبگرديد.
متن حكم به اين شرح است :
بسم الله الرحمن الرحيم
خدمت جناب حجّت الاسلام آقاى حاج شيخ محمدرضا توسلى محلاتى ـ دامت افاضاته ـ
براى هرچه بهتر برپايى فريضه عظيم حج و رسيدگى به كليه امور مربوط به اين فريضه الهى و براى هر چه بيشتر اسلامى كردن كاروان ها و آنچه مربوط به اداره آنهاست، جناب عالى را به سمت سرپرست حجاج بيت الله الحرام تعيين نمودم تا با همكارى جناب حجّت الاسلام آقاى حاج سيدعلى هاشمى گلپايگانى و با مشورت مقامات صالحه، هيأتى از افراد صالح و متعهد و با ايمان انتخاب و با همكارى آنان كليه امور مربوط به حج را تحت نظارت قرار دهيد. در ضمن در صورتى كه كار امور حج با يكى از ادارات از قبيل هلال احمر و غيره بستگى پيدا كرد، بايد مسؤولين منتخب ادارات دولتى با تأييد و تصويب شما بوده باشد و شما موظف هستيد تا اشخاصى مسلمان و متعهد را براى اين كار انتخاب نماييد.
اميدوارم محتواى عظيم انسانى، روحانى، سياسى، اجتماعى حج رابه بهترين وجه در نظر داشته، و حجاج عزيز را از بعد اجتماع انقلابى ساليانه اسلام مطلع گردانيد. لازم به تذكر است كه تمام آثار شرك و طاغوت از مقدمات اين سفر بزرگ بايد حذف گردد.
ان شاءالله موفق و مؤيد باشيد.
روح الله الموسوى الخمينى
در تاريخ 20/3/1360 (هـ . ش .) حضرت امام (قدس سره) پنج نفر از علما و چهره هاى سرشناس روحانى را براى رسيدگى به امور حجاج منصوب كردند.
متن حكم چنين است :
بسم الله الرحمن الرحيم
حضرات آقايان حجج اسلام حاج سيدعبدالمجيد ايروانى و آقاى حاج سيدعلى هاشمى گلپايگانى و آقاى حاج شيخ محمدرضا توسلى و آقاى حاج شيخ حيدر على جلالى و آقاى حاج سيدحسن طاهرى خرم آبادى ـ دامت افاضاتهم ـ
از آنجا كه مسأله حج و انجام اين فريضه بزرگ الهى از مسائل مهم اسلامى و اجتماعات بزرگ سياسى ـ مذهبى جامعه مسلمانان مى باشد و بايد در انجام هرچه باشكوهتر و بهره بردارى هر چه بيشتر از اين اجتماع عظيم دينى سعى كافى مبذول شود، بدين وسيله حضرات آقايان محترم را براى رسيدگى به كار حجاج و زائران بيت الله الحرام در اين سال تعيين و منصوب مى نمايم تا با همفكرى و مشورت يكديگر در رفع نيازمندى هاى آنان بكوشند و از راهنمايى هاى لازم در موسم حج دريغ ننمايند.
و آنان را به حساسيت زمان و موقعيت خطير كنونى متوجه سازند و اين حقيقت را به همگان گوشزد كنند كه دشمنان اسلام با تمام قوا سعى در ايجاد تفرقه و اختلاف ميان جوامع اسلامى دارند و به هر نام و هر وسيله كه شده مى كوشند تا با درگيرى ميان مسلمانان زمينه را براى تسلط كامل و مجدد خود بر همه كشورهاى اسلامى و چپاول و غارتگرى خود مساعد سازند و به همين جهت لازم است از هرگونه عمل تفرقه انگيز خوددارى كنند كه اين يك وظيفه شرعى و الهى است.
ضمناً متصديان ادارات گوناگونى كه به هر مناسبت كارشان با حج ارتباط پيدا مى كند، موظفند براى هماهنگى در كارهاى خود با صلاحديد و تصويب آقايان محترم كارها را انجام دهند.
از خداى متعال موفقيت همگان را مسألت دارم.
والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته
روح الله الموسوى الخمينى
در تاريخ 14/5/1361 (هـ . ش .) جناب حجّت الاسلام والمسلمين آقاى موسوى خوئينى ها از سوى حضرت امام خمينى (قدس سره) به سرپرستى حجاج بيت الله الحرام منصوب گرديد.
متن حكم چنين است :
بسم الله الرحمن الرحيم
جناب حجّت الاسلام آقاى سيدمحمد خوئينى ها ـ دامت افاضاته ـ
بافرارسيدن ايام حج، اين فريضه بزرگ عبادى، سياسى و اجتماعى كه در بين عبادات بزرگ از ويژگى هاى خاص برخوردار است و خداوند تبارك و تعالى مسلمانان جهان را با شرايط خاص دعوت نموده است تا در ضمن بجا آوردن اين فريضه بزرگ، از امورى كه در بلاد مسلمين از جهات اجتماعى و سياسى مى گذرد مطلع شده و اگر گرفتارى هايى دارند بايكديگر در ميان گذاشته وحتى الامكان در رفع آن كوشا باشند و مع الاسف بسيارى از مسلمانان به واسطه كج روى ها و يا كج فهمى هاى بعضى عناصر و يا دسيسه هاى بعضى از دست اندركاران سودجو، بُعد سياسى اين عبادت شريف را به طاق نسيان سپرده اند، جناب عالى را به سمت نماينده خويش وسرپرست حجاج محترم ايران منصوب نمودم كه با بينش خاص سياسى كه داريد به امور حجاج از ابعاد مختلفه رسيدگى نموده و براى احياى اين سنت بزرگ الهى در خطاب ها و مراسم دينى، مسلمين را به وحدت كلمه و اتحاد مسير دعوت نموده و آنان را از آنچه در لبنان عزيز و ايران مجاهد و افغانستان مظلوم، از ستمكاران و جهانخواران مى گذرد مطلع نماييد و حجاج محترم بلاد را به وظايف بزرگ خود در مقابله با چپاولگران بين المللى و تجاوزكاران آشنا نمايند.
البته علماى محترمى كه در اين سفر هستند، چه آنان كه با تقاضاى اينجانب مشرف شده اند و چه ديگران، جناب عالى را تأييد مى فرمايند و حجاج محترم موظفند كه به راهنمايى هاى شماگوش فرادهند واز خطوطى كه براى آنان ترسيم مى نماييد اطاعت نموده وتجاوز ننمايند تا ان شاءالله تعالى اين فريضه عظيم بامحتوا وابعادمتعددش بجاآورده شود.
بديهى است كه متصديان امور كه به هر مناسبت كارشان با اين فريضه و با حجاج محترم مرتبط است، براى هماهنگ نمودن كارها موظفند با شما همكارى و از ارشاداتتان استفاده نمايند. اميد است حجاج محترم كشورهاى اسلامى در وحدت كلمه كوشا و از اخوت ايمانى كه خداوند تعالى بين مسلمين امر فرموده است غفلت ننمايند و از تفرقه افكنى كه كار شيطان و شياطين انسى است احتراز نمايند.
والسلام على عبادالله الصالحين
روح الله الموسوى الخمينى
آقاى موسوى خوئينى ها تا سال 1364 هـ . ش . عهده دار اين سمت بود. ليكن به دليل انتصاب ايشان به سمت دادستانى كل كشور در تاريخ 28/4/1364 حجّت الاسلام والمسلمين آقاى شيخ مهدى كروبى از سوى حضرت امام خمينى (قدس سره) به سرپرستى حجاج ايرانى منصوب گرديد.
متن حكم :
بسم الله الرحمن الرحيم
جناب حجّت الاسلام آقاى شيخ مهدى كروبى ـ دامت افاضاته ـ
نظر به اين كه جناب حجّت الاسلام آقاى موسوى خوئينى ها منصوب به دادستانى كل كشور شدند و از تصدّى امر حجاج در اين سال معذور مى باشند، جناب عالى را به سمت نمايندگى خود و سرپرست حجاج محترم ايران منصوب مى نمايم تا باتوجه به اين كه فريضه حج يكى از بزرگترين فريضه هاى عبادى ـ سياسى اسلام و كنگره عظيم حج در مواقف معظمه از بزرگترين كنگره هاى جهان اسلام است، حجاج محترم جهان را دور هم گرد آورده و در مصالح اسلام و مشكلات مسلمين تبادل آرا نموده و در حل مشكلات و راه رسيدن به آرمان مقدس اسلام، تصميمات لازم را اتخاذ نماييد و راه هاى اتحاد بين همه طوايف و مذاهب اسلامى را بررسى كنيد و در امور سياسى مشترك بين همه طوايف، مشكلاتى را كه براى مسلمين جهان به دست دشمنان سرسخت اسلام پيش آمده است ـ كه اهم آن اختلاف انگيزى بين صفوف مسلمانان است ـ را چاره انديشى بنماييد.
همان طور كه همه مى دانيم، در سده هاى اخير، آتش افروز اين معركه خطرناك، قدرت هاى جهانخوار شرق و غرب مى باشند كه از وحدت بيش از يك ميليارد مسلمان وحشت دارند و با تمام قوا، مستقيماً و يا به دست عمال منحرف خود، به اين اختلافات دامن مى زنند تا بر مقدرات مسلمانان جهان مسلط و بر آنها حكومت نموده و ذخاير بى پايان آنان را چپاول نمايند.
ان شاءالله در مقابله با تبليغات دروغين رسانه هاى گروهى و از آن بدترآخوندهاى دربارى كه با قلم و بيان، عليه جمهورى اسلامى بپا خاسته اند، پيروز شويد. در ضمن جناب عالى مكلّف مى باشيد تا به تمامى درخواست هاى اين جانبدر متن حكم جناب آقاى موسوى خوئينى ها مثل تظاهرات بزرگ مكه و مدينه، عملنماييد.
اميدوارم با قاطعيتى كه از جناب عالى سراغ دارم اين امور به بهترين وجه انجام گردد. از تمامى حجاج محترم و روحانيون عزيز مى خواهم تا با جناب عالى همكارى لازم را بنمايند و از هر حيث به دستورات جناب عالى، عمل نمايند.
والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته
روح الله الموسوى الخمينى
باتوجه به عملكرد خوب آقاى كروبى در حج، حضرت امام خمينى (قدس سره) در تاريخ 7/7/1364 طى حكم ديگرى ايشان را براى سالهاى بعد نيز به سمت نماينده خود و سرپرستى حجاج منصوب كردند.
متن حكم :
بسم الله الرحمن الرحيم
جناب حجّت الاسلام حاج شيخ مهدى كروبى ـ دامت افاضاته ـ
باتشكّر از حجاج عزيزى كه در تمامى صحنه ها حاضر بودند و با تشكر از عملكرد خوب و زحمات شما و ساير برادران دست اندركار امر حج در داخل و خارج، جناب عالى را به عنوان نماينده خويش و سرپرست حجاج در سال هاى آينده منصوب مى نمايم تا به تمام برنامه هايى كه در احكام سال هاى گذشته ذكر گرديده بود، عمل نماييد.
بديهى است كه تمام مسؤولين با شما همكارى هاى لازم را خواهند داشت. ان شاءالله مؤفق و مؤيد باشيد والسلام
روح الله الموسوى الخمينى
پس از رحلت حضرت امام (قدس سره) و انتخاب حضرت آيت الله خامنه اى ـ مدّظلّه ـ به رهبرى انقلاب اسلامى از سوى مجلس خبرگان، معظم له در بيستم ماه رمضان 1411 هـ . ق. برابر با هفدهم فروردين 1370 هـ . ش . ، طى حكمى حجّت الاسلام والمسلمين آقاى حاج سيداحمد خمينى ـ رحمة الله عليه ـ را به عنوان نماينده خود و سرپرست حجاج ايرانى منصوب كردند.
متن حكم :
بسم الله الرحمن الرحيم
جناب حجّت الاسلام والمسلمين آقاى حاج سيداحمد خمينى ـ دام بقائه ـ
خداى منّان را شكرگزاريم كه بار ديگر با عنايات خود، ملت شريف ايران را مشمول تفضلات خاص فرموده و موانع را از سر راه حج ابراهيمى و حضور در ميعاد الهى و مردمى خانه ى مكرم خود برطرف نموده و دلهاى مشتاق را با دعوت به وعده گاه ضيافت خود به اهتزاز آورد.
اكنون به فضل الهى و توجّهات ولى الله الأعظم (روحى فداه)، ملت ايران در آستانه ى استيفاى حق عظيمى است كه سه سال به ناروا از او بازداشته شده بود. بايد شك نكرد كه روح مطهر امام آزادگان و قائد درست انديشان، آن پايه گذار حج ابراهيمى و ولايت و برائت محمدى (صلى الله عليه وآله) از توفيق كرامت بار ملت ايران و تلاش و مجاهدتى كه به اين عزت منتهى شد، شاد و راضى است.
اين جانب با تأسى به آن بزرگوار ـ كه جناب عالى را با اعتمادى كم نظير، از همگنان ممتاز ساخته بود ـ با اطمينان و اعتماد كامل به دانش و بصيرت و هوشمندى همراه با امانت و صداقت و كارآيى كه از آن برخوردار مى باشيد، شما را به سمت نماينده ى خويش و سرپرست حجاج محترم ايران منصوب مى كنم.
اين واجب بزرگ كه ذكر خداوند و انابه و استغفار در آن، با برائت و بيزارى از مشركين و نمايش عظمت و وحدت مسلمين توأم و همراه است، امسال در شرايطى انجام مى گيرد كه مع الاسف بخشى از سرزمينهاى اسلامى عربستان و عراق، به حضور و تصرف ايادى شرك و كفر و استكبار آلوده شده و با سوء تدبير و خباثت بعضى از حكام ممالك اسلامى، اختلافات تازه و برادر كشيهاى بى سابقه يى در ميان مسلمين پديد آمده است. اين چيزى است كه قلب هر مسلمان غيور و معتقد به عزت اسلام و وحدت مسلمين را جريحه دار مى سازد، و حج بايد بر دلهاى خسته و مجروح مسلمين مرهم نهاده و راه رشد و صلاح را ـ كه همانا اتحاد و همبستگى ملتهاى مسلمان و عزم راسخ آنان بر مقابله و مبارزه با اردوگاه استكبار و جهانخواران و غارتگران ثروتهاى مادى و معنوى مسلمين است - به آنان نشان دهد.
حضور جناب عالى كه يادگار عزيز و گرانقدر امام المجاهدين و خود از شخصيتهاى برجسته ى انقلاب اسلامى و داراى مواضع راسخ و روشن در مقابله با توطئه ها و ترفندهاى استكبارى مى باشيد، به حجاج كشورهاى اسلامى اين امكان را خواهد بخشيد كه سياست الهى و به حق جمهورى اسلامى را بى واسطه از زبان يكى از برگزيدگان اين نظام بشنوند و از رهنمود جمهورى اسلامى در حوادث پيچيده ى دنياى كنونى و منطقه اسلامى مطلع شوند.
لازم است جناب عالى كليه ى دستورات حضرت امام خمينى (رضوان الله عليه) را در احكام صادره به نمايندگان محترم ايشان در حج سالهاى گذشته در مدّ نظر داشته و با دقت و تمام امكان به آن عمل نماييد، وبالخصوص مسلمين را به وحدت كلمه و دفاع از اسلام و مبارزه با ائمه ى كفر و سردمداران ظلم و فساد جهانى و متجاوزين به حقوق كشورها و ملتهاى ضعيف و دست نشاندگان آنان توصيه كنيد و از وقايع ظالمه و خونينى كه در فلسطين و عراق و لبنان مى گذرد، آنان را آگاه سازيد.
همچنين ضرورى است كه در هر فرصتى، همه ى حجاج ، بالخصوص حجاج عزيز ايران را به ذكر و خشوع و تضرع و تقويت علقه هاى معنوى و رابطه با حضرت بارى تعالى و تقدس متذكر فرماييد.
اكنون در آستانه ى فصل مبارك حج، ياد شهيدان مظلوم و كبوتران خونين بال حريم امن الهى ـ كه داغ آنان از دل زدوده نشده و نخواهد شد ـ دل را مى گدازد و اشك بر ديده جارى مى سازد. اميد است كه حج ناتمام آن مظلومان، به لطف خداى عزيز و قدير، به كمال و تمام حج همه ى مسلمين بينجامد و خون به ناحق ريخته ى آنان، تقاص همه ى خونهاى به ناحق ريخته ى جهان اسلام را در پى داشته باشد.
لازم مى دانم از جناب حجّت الاسلام والمسلمين آقاى كروبى - رييس محترم مجلس شوراى اسلامى ـ كه با توجه به مسؤوليت سنگين خود در كشور، امكان اداى اين مسؤوليت را نداشتند، به خاطر زحمات بى دريغ در حج سالهاى گذشته تشكر كنم و توفيق جناب عالى و كسانى را كه در اين امر خطير همكار و دستيار شما خواهند بود، از خداوند مسألت نمايم. والسلام عليكم و رحمة الله
بيستم ماه رمضان 1411 برابر با هفدهم فروردين ماه 1370
على حسينى خامنه اى
رهبر معظم انقلاب اسلامى با اين انتخاب و با تأكيد بر مواضع و مشى اصولى حضرت امام (قدس سره) در برگزارى حج نشان دادند كه نظام جمهورى اسلامى همواره بر بنيان هاى انقلابى خويش پايدار است و راه امام ادامه خواهد يافت.
چندى بعد، در شرايطى كه زمان چندانى تا آغاز عزيمت زائران نمانده بود، حجّت الاسلام والمسلمين حاج سيداحمد خمينى (رحمه الله) بنا به دلايلى كه در نامه ايشان به محضر مقام معظم رهبرى آمده است، از پذيرش اين مسؤوليت پوزش خواستند.
متن نامه مزبور به شرح زير است :
باسمه تعالى
حضور محترم رهبر بزرگوار انقلاب حضرت آيت الله خامنه اى ـ دامت بركاته ـ
با عرض سلام و تحيت
خداى را شكر مى كنم كه مورد لطف و محبت آن عزيز قرار گرفتم و من را به نمايندگى خود و خدمتگزارى حجاج بيت الله الحرام منصوب فرموديد. پس از صدور حكم با كمال شوق كار را دنبال نمودم و پيشرفت هايى هم در بعضى زمينه ها حاصل شد.
ولى امروز در ملاقات با مادر بزرگوارم با مسأله اى مواجه شدم كه تنها فرد را رهبر عزيزم دانستم تا موضوع را با او در ميان بگذارم، چرا كه جناب عالى هميشه نسبت به خانواده امام (قدس سره) محبت داشته ايد.
والده مريضم به جدّ دستور فرمودند تا از اين سفر منصرف شده و در كنارشان باشم.
از آن حضرت درخواست مى نمايم در صورتى كه اجازه فرماييد خواست والده مكرّمه را بر مسؤوليت جديد مقدّم دارم و از اين سفر روحانى و خدمت مورد علاقه ام به خاطر مادر رنجديده ام چشم بپوشم. البته خود را موظف مى دانم تا هميشه در خدمت انقلاب و اسلام و رهبرى معظّم باشم. خداوند به جناب عالى طول عمر با بركت مرحمت فرمايد. احمد خمينى
23/1/1370
بدنبال انصراف يادگار حضرت امام (قدس سره) ، روز يازدهم شوال 1411 برابر با ششم ارديبهشت 1370 رهبر معظم انقلاب، طى حكمى حجّت الاسلام والمسلمين محمدى رى شهرى را به سمت نمايندگى ولى فقيه و سرپرست حجاج منصوب فرمودند:
متن حكم :
بسم الله الرحمن الرحيم
جناب حجّت الاسلام والمسلمين آقاى حاج شيخ محمد محمدى رى شهرى ـ دام بقائه ـ
بر آشنايان معارف اسلامى پوشيده نيست كه فريضه ى حج بيت الله از جمله ى تكاليف نادرى است كه در آن ابعاد متعدد و متنوع مربوط به زندگى فردى و سلوك جمعى، به شكلى باشكوه و داراى تأثير عميق در تن و جان و انديشه و نيز در منش و روش آدمى گنجانيده شده و درست گزاردن آن مى تواند او را به توفيقات بزرگى در همه ى عرصه هاى مادّى و معنوى نايل سازد.
در اين فريضه ى بزرگ، سير آفاق با سير انفس، ذكر و خشوع و انابه و استغفار با سعى و حركت و وقوف و برائت، اتحاد و رفق و تراحم مؤمنان با هشدار و بيزارى و پرهيز از كافران، «از سراب خود رو بر تافتن» با «در اقيانوس جمع فرو رفتن»، «درد خود را طبيب القلوب گفتن» با «طبيبانه از درد مسلمين جهان پرسيدن» و خلاصه، سياست با ديانت و دنيا با آخرت، همسنگ و همعنان گرديده اند. اين تنوع و پيچيدگى، همواره ايجاب كرده است كه به منظور هرچه بهتر و كاملتر برگزار شدن حج، همه ساله هدايت و زعامتى، خيل حاجيان بيت الله را سرپرستى كند و به آنان در سيراب گشتن از اين سرچشمه ى فيض الهى يارى رساند.
اكنون كه حجاج ايرانى به فضل و توفيق الهى و تحت عنايت و به بركت دعاى حضرت ولى الله الاعظم (روحى فداه) بار ديگر با رفع موانع، توفيق آن يافته است كه در اين ميعاد عام مسلمين شركت كرده، لواى حج ابراهيمى را برافرازد، جناب عالى را كه از چهره هاى سرافراز جمهورى اسلامى و داراى مواقف افتخار آميز در طول ساليان گذشته و همواره كارگزارى امين و شجاع و كارآمد براى انقلاب و پيشواى عظيم راحل آن بوده ايد، به سمت نماينده ى خود و سرپرست حجاج محترم ايران منصوب مى كنم.
انتظار مى رود كه حجاج محترم، با راهنمايى و ارشاد جناب عالى فرصت يابند به بركت مناسك و شعاير حج، دلهاى خود را در ذلال ذكر خدا تزكيه و تطهير كرده، در كنار آن، با مشاهده ى شكوه جماعت مسلمين كه از اقطار ميهن بزرگ اسلامى به طواف كعبه آمده اند، فكر و ذهن خود را به عظمت اسلام و مسلمين متوجه سازند و قدرتى را كه خداوند در يد واحده ى امت اسلامى به وديعه نهاده است، به چشم ببينند.
غفلت مسلمانان از اين نيروى لايزال، همواره موجب آن شده است كه دشمنان اسلام و غارتگران ثروتهاى مسلمين بتوانند حيله گرانه بر سرنوشت ملتهاى اسلامى تسلط يابند و در اين مقطع زمان، دست پليد اردوگاه كفر و استكبار و در رأس آن رژيم جبار و عنود آمريكا، در سرزمينهاى اسلامى با همين وسيله به هر تصرف دلخواه خود دست زده، در جان و مال مسلمين دست تطاول گشوده است.
در حج بايد تا سرحد توان و امكان، پيوند برادرى با مسلمين ديگر كشورها استحكام يابد و ضمن استفسار از مسايل و حوادث آنان، حقايق مسلّم سياسى كه امروز در فضاى جمهورى اسلامى بر اكثر يا همه ى مردم آشكار است، به آنان انتقال يابد و آيه ى كريمه ى { ...لِيَشْهَدُوا مَنافِعَ لَهُمْ... } تحقق پذيرد.
مسلمين به اتحاد كلمه ترغيب و از كيد دشمنان بر حذر داشته شوند و تجارب ملت انقلابى و فداكار ما براى آنان تشريح گردد.
لازم است همه ى دستورهاى حضرت امام خمينى ـ قدس الله نفس الزّكيّه ـ را به نمايندگانشان در احكام صادره ى سرپرستى در سالهاى گذشته در مدّ نظر داشته و دقيقاً آنها را به اجرا در آوريد; و بر مسؤولان حج; اعم از مديران دولتى و روحانيون محترم و رؤساى كاروان ها و همه ى حجاج محترم لازم است كه از راهنمايى ها و دستورات جناب عالى پيروى كنند.
با دعا براى تعالى درجات روح مطهر امام عزيزمان و ارواح طيبه ى شهداى مظلوم حج و ديگر شهيدان راه حق، شما را به خدا مى سپارم و توفيق شما و ديگر حجاج محترم را از خداوند مسألت مى كنم. والسلام عليكم و رحمة الله
يازدهم شوال 1411 برابر با ششم ارديبهشت ماه 1370
على حسينى خامنه اى
وظايفى را كه حضرت امام (قدس سره) ـ بر عهده نمايندگان خود در امور حج قرار داده ند عبارت است از:
ـ پاك سازى فريضه حج از آثار طاغوت. و زدودن تمام آثار شركت و طاغوت از مقدمات اين سفر بزرگ.
ـ انجام هر چه باشكوه تر حج.
ـ بهره بردارى هرچه بيشتر از اين اجتماع عظيم دينى، و احياى اين سنت بزرگ الهى در خطابه ها و مراسم دينى.
ـ رسيدگى به كليه امور مربوط به اين فريضه الهى.
ـ رسيدگى به امور حجاج و زائران بيت الله الحرام و رفع نيازمندى هاى حجاج.
ـ هرچه بيشتر اسلامى كردن كاروان ها و امور مربوط به اداره آنان.
ـ نظارت بر كليه امور مربوط به حج.
ـ گماردن اشخاص مسلمان و متعهد براى اداره كردن امور حجاج.
ـ ايجاد تفاهم و تحكيم برادرى ميان مسلمين، و دعوت مسلمين به وحدت كلمه. و بررسى راه هاى تفاهم و اتحاد بين همه طوايف و مذاهب اسلامى.
ـ احياى ابعاد سياسى ـ اجتماعى حج.
ـ برنامه ريزى سازماندهى حجاج جهت اعلان برائت از مشركان.
ـ حفظ نظم و آرامش و هماهنگى كامل ميان كاروان ها و ايجاد وحدت رويه.
ـ ارائه راهنمايى هاى لازم به حجاج.
ـ آگاه نمودن حجاج نسبت به حساسيت شرايط زمانى و موقعيت خطير كنونى.
ـ در ميان گذاشتن مسايل و مشكلات اساسى، سياسى و اجتماعى توسط دانشمندان و معمّمين با ديگر برادران مسلمان و تهيه طرح جهت رفع آنها.
ـ جلوگيرى از كارهايى كه موجب وهن تشيع مى شود.
ـ جلوگيرى از اعمال جاهلانه كه موجب تفرق صفوف مسلمين شود.
ـ مطلع نمودن حجاج از آنچه در لبنان عزيز و ايران مجاهد و افغانستان مظلوم از ستمكاران و جهان خواران مى گذرد.
ـ گرد آوردن حجاج محترم جهان دور هم، و تبادل آراء در مصالح اسلام و مشكلات مسلمين و بررسى راه هاى رسيدن به آرمان مقدس اسلام.
ـ مقابله با تبليغات دروغين آخوندهاى دربارى كه با قلم و بيان عليه جمهورى اسلامى به پا خاسته اند.
ـ چاره انديشى در رابطه با امور سياسى مشترك بين همه طوايف.
ـ تشكيل مجالس قبل از عزيمت توسط روحانيان و آشنا ساختن حجاج با مسائل شرعى و وظايف آنها.
در احكام صادره توسط رهبر معظم انقلاب نير موارد ذيل ذكر گرديده است:
ـ عمل به دستورهاى امام راحل (قدس سره) و فراهم آوردن امكان عمل به آنها.
ـ توصيه حجاج به وحدت كلمه و دفاع از اسلام و مبارزه با ائمه كفر و سردمداران ظلم و فساد جهانى و متجاوزين به حقوق كشورها و ملت هاى ضعيف و دست نشاندگان آنان.
ـ متذكر ساختن حجاج ايران به ذكر و خشوع و تضرع و تقويت علقه هاى معنوى و رابطه با حضرت بارى تعالى و تقدس.
ـ انتقال حقايق مسلم سياسى (كه در فضاى جمهورى اسلامى هست) به مسلمانان جهان.
ـ مقابله با تبليغات دروغين رسانه هاى گروهى.
