حياة طيبه - سیمای برقی، راوی دو هزار حدیث نسخه متنی

قم شهر روايت و راويان بزرگى است كه تاريخ نظير آنان را كمتر سراغ دارد. روايانى كه حقى بزرگ بر تمامى پيروان اهل بيت(ع) دارند و «كلام نور» و «امر رشد»


[1] را براى امت نقل كردند. از جمله ناقلان حديث در قم احمد بن‏محمد بن خالد بن عبدالرحمان بن‏محمد بن على است كه در قرن سوم مى‏زيست و از اصحاب امام جواد(ع) و امام هادى(ع) به شمار مى‏رود.

از او و پدرش (محمد) به عنوان برقى ياد مى‏شود ولى معمولا مقصود از برقى همان احمد است. اصل وى كوفى، كنيه‏اش «ابوجعفر» است و محمد بن‏على جد سومش، به وسيله يوسف
[2] بن‏عمر ثقفى در ماجراى قيام زيد (سال 122 ه ق) به شهادت رسيد. پس از شهادت محمد بن‏على(ع) عبدالرحمان با فرزند خردسال خالد به برق رود قم گريخت. [3]

احمد در منطقه برقه چشم به دنيا گشود، اندك اندك بزرگ شد و آن سامان را با عطر حديث معطر ساخت. در باره سال تولد وى در متون رجالى و تاريخى چيزى به چشم نمى‏خورد، اما با توجه به تاريخ وفاتش مى‏توان گفت كه در حدود سال 200 ه.ق پاى به گيتى نهاد.

حياة طيبه

برقى از اصحاب امام جواد(ع) و امام هادى(ع) است ولى در منابع موجود، حديثى كه بدون واسطه از اين دو بزرگوار نقل كرده باشد به چشم نمى‏خورد شيخ كلينى در كتاب شريف كافى حديثى از احمد، بدون واسطه از امام رضا(ع)، نقل كرده، ولى اين حديث در اصطلاح اهل رجال «مرسل‏» شمرده مى‏شود; يعنى واسطه‏اى بوده كه ذكر نشده است، زيرا چنانچه گذشت احمد متولد سال 200 است و شهادت امام رضا(ع) در203 اتفاق افتاد پس به طور طبيعى اين راوى نمى‏تواند از آن بزرگوار حديث‏شنيده باشد. شمار استادان او در حديث از صد تن فراتر است. نام برخى از آن بزرگان چنين است:

ابو على واسطى، سعد بن‏سعد، ابوايوب مدائنى، ابوخزرج انصارى، ابوسليمان حذاء جبلى، پدرش، ابن‏فضال، ابن محبوب، احمد بن‏محمد ابى‏نصر ، صفوان بن‏يحيى، عبدالعزيز بن‏مهتدى و عبدالعظيم حسنى. [4]

شاگردان

جاى بسى تعجب است كه او شاگردان بسيارى ندارد.

ابو على اشعرى، احمد بن‏ادريس، احمد بن‏عبدالله، احمد بن‏محمد بن‏عبدالله، حسن بن‏متيل دقاق، حسين بن‏سعيد، سعد بن‏عبدالله، عبدالله بن‏جعفر حميرى، على بن‏ابراهيم، على بن‏حسين سعدآبادى، على بن‏محمد بندار، على بن‏محمد بن‏عبدالله قمى، على ماجيلويه، محمد بن ابى القاسم، محمد بن‏احمد بن‏يحيى، محمد بن‏حسن صفار، محمد بن‏عيسى، محمد بن‏يحيى، معلى بن‏محمد [5] جمعى از شاگردان وى شمرده مى‏شوند.

جوامع روايى از او با عنوانهاى «احمد بن‏محمد بن‏خالد برقى‏»، «احمد بن‏ابى‏عبدالله‏»، احمد بن‏محمد ابى‏عبدالله، برقى و احمد برقى ياد كرده‏اند.

ولى تذكار اين مطلب شايسته است كه، همان گونه كه آية‏الله خويى در معجم ذكر كرده‏اند، عنوان «احمد بن‏محمد بن‏ابى عبدالله‏» براى اين راوى اشتباه است; زيرا ابوعبدالله كنيه پدرش بود نه جدش. پس در اين موارد احمد بن‏محمد ابى‏عبدالله يا احمد بن‏ابى عبدالله صحيح است. [6]

در كتب روايى شيعه حدود دو هزار حديث از او نقل شده است. در بسيارى از موارد وى را احمد يا احمد بن محمد خوانده‏اند كه معمولا با راويانى چون احمد بن‏محمد بن خالد اشتباه مى‏شود. محقق آگاه در اين گونه موارد شخص را به وسيله استاد و شاگردانش تشخيص مى‏دهد.