بررسي فعاليتهاي سه ساله مديريت حوزه علمي - بررسی فعالیتهای سه ساله مدیریت حوزه علمیه نسخه متنی

بررسي فعاليتهاي سه ساله مديريت حوزه علمي

پيام حوزه برآن شد تا در پايان دوره دوّم فعاليت مديريت محترم حوزه علميه، به بررسي همه جانبه وضعيت اداره حوزه علميه بپردازد. بدين منظور مصاحبه اي با آية الله مؤمن، مدير محترم حوزه علميه برگزار شد كه فشرده آن را ملاحظه مي فرماييد.

لطفا ضمن بيان چگونگي آغاز كار نظام مديريت جديد حوزه علميه، و مقايسه وضعيت فعلي حوزه با گذشته، فعاليتهايي را كه در مورد اصلاح امور اجرايي حوزه انجام شده بيان فرماييد

وضعيت امور اجرايي حوزه را شايد بتوانيم به دو مرحله تقسيم كنيم:

زماني اصلاً مديريت و رسيدگي عمومي به وضع طلاب حوزه وجود نداشت؛ در آن زمان وقتي طلاب براي تحصيل به حوزه مراجعه مي كردند اين طور نبود كه نظارت و اشرافي بر وضعيت تحصيلي عموم طلاب باشد، تنها در مدارس معدودي تحت اشراف مرحوم آية الله العظمي گلپايگاني و سپس مدرسه منتظريه نظم و برنامه اي وجود داشت.

پس از پيروزي انقلاب اسلامي در اوايل سال 60 يا 61 بود كه براي نظارت بر تحصيل عموم طلاب، شوراي مديريت تشكيل شد، اين شورا مركب از نه نفر بود؛ سه نفر نمايندگان حضرت امام 1 ، سه نفر نمايندگان مرحوم حضرت آية الله گلپايگاني 1 ، سه نفر هم از طرف جامعه مدرسين.

در زمان شوراي مديريت كارهاي بسيار خوبي صورت گرفت، براي همه طلاب خصوصا افراد مبتدي پرونده تشكيل و امتحان گرفته شد منتها شوراي مديريت سابق در مورد شهرستانها چندان اشراف و نظارتي نداشت و بعضي از علماي بزرگواري كه اعضاي شوراي مديريت بودند اظهار مي داشتند كه امام ؛ نظرشان اين بود كه شهرستانها بايد مستقل باشند و زيرنظر علماي آن شهرستانها اداره بشود. علاوه براين شوراي مديريت از نظر بودجه و امكانات نيز در مضيقه بود. تا اينكه مقام معظم رهبري در حدود سال 1370 به قم مشرّف شدند و پيشنهاداتي داشتند كه به طور مفصل و مبسوط در جلسه اي در جمع علما و مدرّسان و فضلا و طلاب ايراد فرمودند. محور اصلي پيشنهاد ايشان، تمركز در اداره حوزه علميه بلكه امور روحانيت بود و در مورد تشكيل شوراي عالي سياستگذاري و تفكيك مديريت اجرايي از شورا تأكيد كردند.

از وظايف شوراي عالي حوزه علميه اين بود كه مديري را براي اداره امور و اجراي كليات و سياستهايي كه تصويب مي كند، تعيين كند.

در اساسنامه شوراي عالي، دوره اي كه براي فعاليت شورا در نظر گرفته شده چهار سال و دوره مديريت دو سال است كه الآن ما در دو ساله دوّم دوره مديريت هستيم، منتها اعضاي محترم در ابتدا براساس تعهد سه سال، عضو شورا شدند.

در ابتداي تشكيل مديريت در حوزه، آيين نامه يا مصوبه منظمي كه جوانب امر را در هر بخشي معين كند نداشتيم، لذا تمام مصوبات چند ساله شوراي مديريت سابق را از دفاتر خارج و آنها را دسته بندي كرديم و به طور مقطعي آن را ملاك عمل قرار داديم
و اساس كارمان را بر برنامه ريزي گذاشتيم. درست است كه شوراي عالي حوزه، دفتر طرح و برنامه اي داشت ليكن واقع قضيه اين است كه بعد از آنكه شوراي عالي، براي مديريت، دفتر طرح و برنامه تصويب كرد عمده كارها بر دوش دفتر طرح و برنامه مديريت بود و بناي بنده در آن ايام كه متصدي مديريت حوزه بودم آن بود كه سه روز در هفته را براي برنامه ريزي صرف مي كردم. پيش نويس طرحها و مصوبات را دفتر طرح و برنامه با نظرخواهي از فضلا و طلاب محترم و كساني كه اطلاعاتي در برنامه ريزي آموزشي و امثال آن داشتند تنظيم مي كرد و در جلسه شوراي معاونان كه با حضور مدير و مسؤول دفتر طرح و برنامه و معاونان تشكيل مي شد، با كمال دقت به تصويب مقدماتي مي رسيد و بعد به شوراي عالي ارائه مي شد. مصوبات عمده اي كه به شوراي عالي پيشنهاد شده و شوراي عالي به تصويب نهايي رسانده است عبارتند از: مصوبه امتحانات؛ كه بيش از هفتاد ماده است كه پس از تصويب، آيين نامه اجرايي آن برمبناي مصوبه شورا تهيه شد. كمتر موردي است كه مصوبه امتحانات و يا آيين نامه مربوط پاسخگو نباشد، البته بعضي موارد هم بوده كه به عنوان تكميل اين مصوبه از شوراي عالي تقاضا شده است.

مصوبه ديگر مصوبه معاونت امور شهرستانهاست؛ اولين مصوبه اي كه ما براي معاونتها تنظيم كرديم، مصوبه مربوط به معاونت شهرستانها بود كه به تصويب شوراي عالي رسيد. جهات مختلفي در اين مصوبه ملحوظ شد كه در مورد مدارس شهرستانها چگونه برخورد كنيم و اگر كسي تصميم به تأسيس مدرسه اي گرفت براي آن چه كار كنيم، امتحانات آنها چگونه انجام بشود، تأمين استاد چگونه باشد، موقوفاتي اگر در آنجا هست چطور احيا شود و نيز آيين نامه اي براي اين مصوبه تنظيم شد.

يكي ديگر از مصوبات چشمگير و مهم، مصوبه مربوط به معاونت آموزش است؛ در اين مصوبه وظايف معاونت آموزش كه عهده دار امتحانات، امور مدارس حوزه قم، تهيه متون درسي، اصلاح كتب درسي و احيانا تعيين موضوعات پايان نامه ها، مشخص شده است. تنظيم آيين نامه اين مصوبه به عهده مديريت گذاشته شده كه به آيين نامه هاي مفصلي نياز دارد. آنجا غير از معاون آموزش يك مسؤول آموزشي در نظر گرفته شده و باز يك شوراي آموزشي هست كه افرادش مشخص است. هر كدام از اينها و واحدهاي ديگر مثل واحد بايگاني، بخش خواهران، طلاب ايراني و غير ايراني پيش بيني شده و زير نظر معاونت آموزش است كه اگر بخواهد آيين نامه اي براي آن تهيه شود كتاب بسيار بزرگي خواهد شد و بايد بگويم كه هنوز نصف آيين نامه لازم را براي مجموع كار آموزش، تنظيم نكرده ايم گرچه آيين نامه امور مدارس و شرح وظايف و اختيارات مديران را تنظيم كرده ايم.

از ديگر مصوبه هاي شورا، مصوبه اسكان طلاب در شهرك مهديه، و مصوبه اخذ شهريه و همچنين برنامه ريزي مدارج علمي است.

اوايل مهر سال 72 جهت تشويق طلاب و فضلا در پذيرش و استقبال از ماموريتهاي حوزوي، نامه اي خدمت مقام معظم رهبري نوشتم و عرض كردم كه شما موافقت فرماييد كه بر ماموريتهاي حوزوي طلاب اثر خدمت نظام وظيفه را مترتّب كنيم و اينها را بفرستيم به جاهايي كه احتياج داريم جهت تبليغ چند ماهه و يك ساله در روستاها و يا براي امامت جماعت و يا تدريس در حوزه هايي كه به استاد نياز داريم. و بعد از اينكه مدت ماموريتهاي آنها به دو سال رسيد، مدرك معافيت از خدمت به آنها داده شود.

مقام معظم رهبري فرمودند: پيشنهاد خوبي است شما آن را در شوراي عالي و در جامعه مدرسين مطرح كنيد تا پخته شود. فلذا طبق روال معمول ابتدا آن فكر و طرح اوليه را در دفتر طرح و برنامه بصورت پيش نويس درآورديم و سپس به شوراي عالي ارائه كرديم. شورا هم طي جلسات متعددي اين طرح را تصويب كرد. در جلسات جامعه مدرسين هم بحثهايي در باره آن شد و ما حصل را خدمت مقام معظم رهبري فرستاديم.

سپس مقرر شد جلسات مشتركي در ستاد فرماندهي كل قوا براي بررسي اين طرح برگزار شود. دو جلسه با هماهنگيهاي لازم و تأكيد دفتر مقام معظم رهبري به آن ستاد، تشكيل شد نمايندگان ما رفتند و مطالبي را كه خواسته بوديم عنوان كردند. اين طرح با اصلاحاتي به امضاي مقام معظم رهبري رسيد و حدود دو ماه است كه به ما ابلاغ شده منتها نحوه اجراي آن نياز به آيين نامه دارد كه هنوز تنظيم نكرده ايم.

از ديگر كارها اصلاح و سامان دادن به وضعيت امتحانات است. الان خصوصا امسال از كارهاي خوبي كه صورت گرفته اين است كه كامپيوتر در اختيار بخشهاي مختلف مديريت قرار گرفته و بخش امتحانات هم از اين استثنا نيست. پرونده ها به كامپيوتر داده شده، مواد امتحاني اشخاص كه چه امتحاني را داده در اختيار كامپيوتر گذاشته شده تا بآساني بتوانيم سوابقشان را به دست بياوريم. اين را هم اضافه كنم كه كساني جزو طلبه هاي رسمي قم محسوب مي شوند كه يا از اول تحصيل در قم بوده اند و طبق برنامه بالا آمده اند و يا اگر از شهرستان و يا متفرقه هستند بايد شرح لمعه را تمام كرده باشند. ما در اين جهت كاملاً سختگيري كرديم و استثنا قبول نكرديم و اين باعث شده افرادي كه به علت نابساماني وضع حوزه شهرستانها و يا به جهات ديگري در قم بودند، به تحصيل جدي مشغول شوند.

اين وضع امتحانات ماست و موفقيت بسيار خوبي داشتيم.