از آنجا که حديث مبناي شناخت دين و پايه فهم قرآن است و علوم ديگر همواره از طريق حديث استحکام و نضج يافتهاند، در ميان مسلمانان از جايگاهي ويژه و بنيادين برخوردار ميشود، بدين سبب تاريخ حديث و سير تدوين آن با نفوذ جريانات مختلف سياسي و اجتماعي، اعتقادي روبرو بوده و از آغاز جعل و تحريف و تصحيف آن را همراهي کرده است. خلافت مروانيان، امويان، عباسيان و دهها فرقه مذهبي ديگر، حضور عصبيت قومي، برتري جويي قبيلهاي و سبقتجويي ساکنان بلاد اسلامي در کسب افتخارات بيشتر، تماس و ارتباط نزديک زنادقه، ملحدان، يهوديان و مسيحيان با مسلمانان و ورود غير مسلمانان با انبوهي از اسرائيليات و همچنين تقرب راويان حديث به دربار خلفا و امرا و سلاطين و کثرت آنان - تا آنجا که حدود صد هزار آنان را برشمرده‌اند و عوامل بسيار ديگر باعث شده است تا احاديث و روايات صحيح تا آنچه که مخدوش و مجعول بوده است مخلوط و ممزوج شده، بازشناسي سره از ناسره توانگير و طاقتسوز نمايد، و در پي آن محققان و متتبعان و عالمان علم روايت و حديث در راه بازشناسي و تميز احاديث صحيح از ضعيف و محرف به پيريزي «نقدالحديث» برآمدند و در اطراف آن کتابهاي بسيار به رشته تحرير فريفتن درآمد. در اين ميان بزرگان و محققان اماميه، در پي هجوم همه جانبه دشمنان و تسلط حکام جور، برآن بودند تا تراث اهل بيت عصمت و طهارت ع را از دستبرد زمان و حوادث مصمون و محفوظ بدارند، بدين منظور تدوين و تبويب همه روايات و احاديث روزگار خود را- از هر دست که بود- وجهه همت خويش قرار دادند و گويا بازنگري و تفكيک و بررسي آن را به پژوهشگران و متتعبان نسلهاي بعد از خود و آيندگان واگذار کردند و خود نيز مدعاي جمع آوري صحاح را نداشته، گرچه در مواردي به بررسي اسناد و رجال آن پرداختهاند. استاد محمد باقر بهبودي از چهرههاي برگزيده علم حديث و درايت در دوران معاصر ماست با اندوختهها و زحمات توانفرسايي که براي کسب صلاحيت و خبرويت لازم در اين زمينه به کار گرفته و با داشتن ذهني نقاد و منطقي به آثار خود جايگاهي ويژه بخشيده است. استاد محمد باقر بهبودي در طول ساليان دراز در عرضه داشت دهها جلد از کتب حديث و فقه و تاريخ و تفسير به شيوهاي منقح و مصحح به نقل و نقد همت گماشته تا آنجا که کارنامهاي درخشان از عملکرد اين دوران به يادگار گذاشته است. ناگفته نماند که استاد بهبودي با نظرگاههاي ويژه خود در نقد حديث با نظريات متفاوت و گاه متقابل روبرو بودهاند که در جاي خود قابل بررسي و امعان نظر صاحبنظران خواهد بود. با تشکر از استاد محمد باقر بهبودي نظر خوانندگان ارجمند را به متن گفتگو با ايشان جلب ميکنيم. کيهان فرهنگي: با تشکر از جنابعالي که دعوت به گفتگوي ما را پذيرفتيد، اگر مايل هستيد از شرح احوال و اساتيد خودتان شروع بفرماييد. استاد محمد باقر بهبودي: تولد من در سحر شب پنجشنبه هفدهم جماديالاولي سال 1350 هجري قمري برابر با سال 1308 هجري شمسي بوده است. از سال 1327 تحصيلات مذهبي را بطور تمام وقت شروع کردهام. اساتيد معروف من، در ادبيات استاد اديب محمد تقي نيشابوري معروف به اديب دوم بود. در قسمت سطح، مختصري از محضر حجتالاسلام سيد احمد يزدي معروف به نهنگ و بيشتر از محضر استاد حجتالاسلام حاج شيخ هاشم قزويني بهره بردم. علاوه بر مقداري سطح در يک رشته از دروس تفسيري محضر حجتالاسلام دامغاني را هم درک کردم که روزهاي تعطيل به آن ميپرداختند. در سال 1333 شمسي به قم آمدم و بعد از آنکه يک درس در محضر آيتالله بروجردي و يک درس در محضر آيتالله خميني حاضر شدم، بدون توقف به نجف رفتم. در نجف يک درس در محضر آيتالله خويي و يک درس در محضر آيتالله حکيم انتخاب کردم و تا دو سال به تحصيل و - بيشتر مطالعه و تحقيق شخصي ادامه دادم، و در سال 1335 ترک تحصيل نمودم و بالاخره از سال 1337 که به تهران منتقل شدم، به تصحيح و تحقيق کتابهاي خطي و چاپي پرداختم. اولين کاري که شروع کردم تصحيح تفسير الميزان- جلد هفتم - بود که تا جلد بيستم - آخرين جلد- ادامه يافت. در آن هنگام، کار من چندان مورد توجه و علاقه مؤلف قرار گرفت که رخصت يافتم به حک و اصلاح ادبي آن نيز بپردازم. به موازات تفسير الميزان به تصحيح بحارالانوار پرداختم و از جلد هفدهم تا آخرين مجلد- غير از دو جلد 77و 78- همه مجلدات به تصحيح اينجانب و اشراف و نظارت من بر متن کتاب و احياناً حک و اصلاح تعليقه ديگران پايان گرفت. در اين زمينه توفيق من به شکر الهي از همه بيشتر بود، زيرا اخراج چهل و پنج جلد بحار از هر جهت در اختيار من قرار گرفت و مقابله، تحقيق، پاورقي، تخريج احاديث آن و مقابله با مآخذ، کاملاً به دست من و زحمات شبانهروزي من انجام شد. در اثر همين توفيق الهي بود که بيش از ساير همکارانم به نسخه مؤلف دست يافتم و 36 جلد از اين چهل و پنج جلد را با نسخه مؤلف مقابله کردم. در جلد 110 که آخرين جلد بحارالانوار است، سخني کوتاه درباره اين کتاب و شيوه مؤلف در جمع احاديث تحرير کردهاند که توجه علاقمندان را به آن جلب ميکنم.
لطفا منتظر باشید ...
