لطفا منتظر باشید ...
12-آداب الصلاة (فارسي )
اين كتاب را پس از «سرّ الصلاة» نوشته اند و در آغاز آن فرموده اند : ايامي چند پيش از اين رساله اي فراهم آوردم كه به قدر ميسور از اسرار صلاة در آن گنجانيدم و چون آن را با حال عامه تناسبي نيست در نظر گرفتم كه شطري از آداب قلبيه اين معراج روحاني را در سلك تحرير درآورم شايد برادران ايماني را از آن تذكري و قلب قاسي خود را تأثري حاصل آيد . در اين كتاب تفسير سوره هاي حمد و توحيد و قدر به گونه اي عرفاني و نسبتا مفصل آمده است . امام خميني رضوان الله عليه در اين تأليف به تعليقه فصوص و مصباح الهدآية خود ارجاع داده و از مرحوم آقاي شاه آبادي ياد و مطلب نقل مي كند و ضمناً يك جا كتاب سير و سلوك منسوب به سيد بحرالعلوم را ياد و مي گويند انتساب اين كتاب به آن حضرت مورد ترديد است . كتاب آداب الصلاة با تصرفاتي توسط حضرت آقاي فهري در دو جلد چاپ شده است .ضمن تشكر از سعي ايشان در نشر آثار حضرت امام ، لازم بود اين كتاب به طور كامل و بدون هيچگونه تصرفي مستقلاً چاپ و منتشر شود كه اخيراً ظاهراً اين كار انجام شده است .13-مبارزه با نفس = جهاد اكبر (فارسي )
رساله اي است اخلاقي ، در موضوع «جهاد با نفس» كه تقرير سخنراني هاي حضرت امام در نجف اشرف براي طلاب و فضلا است . اين رساله بارها چاپ شده است .14- شرح حديث جنود عقل و جهل (فارسي )
در كتاب شريف اصول كافي حديثي در بيان لشگريان عقل و جهل از امام صادق (عليه السّلام) نقل شده كه شامل هفتاد و چند عنوان است . امام خميني رضوان الله عليه اين حديث را به زبان فارسي شرح كرده اند ولي تا عنوان بيست و پنجم آن را بيشتر ننوشته و موفق به تكميل آن نشده‌اند . اين كتاب از بهترين كتاب هاي اخلاق و تربيت و سلوك است و به نام «اخلاق اسلامي» به نام شخصي ديگر در سه جلد چاپ شده است و داستانش از اين قرار مي باشد : مرحوم شهيد شيخ غلامحسين حقاني دوست چندين ساله حقير مي گفت يكي از اشخاص كه قبل از انقلاب مورد عنايت و لطف حضرت امام بود به نجف مشرف شد حضرت امام اين كتاب شرح حديث عقل و جهل را براي انتشار به ايشان مرحمت كردند او از ترس دستگاه جبار شاهنشاهي كتاب را با دخل و تصرف هايي به نام خود در سه جلد چاپ كرد ، البته تا اواسط جلد دوم از حضرت امام و بقيه از خود آن شخص است . آن شخص در اثر انحراف سر از جهنم نفاق درآورد و كتاب هم چون به نام او بود از دائره انتشارات حزب اللهي ها خارج شد . اميد است نسخه اصل اين كتاب پر ارج پيدا شود تا بدون هيچ دخل و تصرفي به صورت اصلي خود چاپ و مورد استفاده محافل علمي و به خصوص حوزه هاي درس اخلاق حوزه علميه قم و سائر حوزه ها قرار گيرد.15-اربعين = شرح اربعين (فارسي)
شرح چهل حديث است كه سي و سه حديث آن اخلاقي و هفت حديث ديگر اعتقادي است . در آغاز آن فرموده اند : اين بنده بي بضاعت ضعيف مدتي بود با خود حديث مي كردم كه چهل حديث از احاديث اهل بيت عصمت و طهارت (عليهما السّلام) كه در كتب معتبره اصحاب و علما رضوان الله عليهم ثبت است جمع آوري كرده و هريك را به مناسبت شرحي كنم كه با حال عامه مناسبتي داشته باشد و از اين جهت آن را به زبان فارسي نگاشته كه فارسي زبانان نيز از آن بهره گيرند … و در آغاز حديث اول چهار نفر از مشايخ را كه به ايشان اجازه روايت حديث داده اند به اين ترتيب نام برده اند : شيخ علامه متكلم فقيه اصولي اديب متبحر شيخ محمدرضا آل علامه شيخ محمد تقي اصفهاني ادام الله توفيقه ، در زماني كه در قم مشرف بودند . مقصود شيخ محمدرضا اصفهاني صاحب وقاية الاذهان است كه در سال 1344و1346در قم به سر مي بردند و هنگام تأليف اين رساله يعني حدود سال 1358 در اصفهان بودند و در 1362 وفات كردند . شيخ عالم جليل متعبد ثقه ثبت حاج شيخ عباس قمي دام توفيقه (م1371). سيد سند فقيه متكلم ثقه عين ثبت علامه سيد محسن امين عاملي ادام الله تاييداته (م 1371). سيد عالم ثقه ثبت سيد ابو القاسم دهكردى اصفهانى(م1353). مرحوم شيخ محمد رضا و مرحوم حاج شيخ عباس هر دو از حاجي نوري از شيخ انصاري ، و مرحوم سيد محسن امين از سيد محمد هندي از شيخ انصاري ، و مرحوم سيد ابوالقاسم دهكردي از ميرزا محمد هاشم اصفهاني خوانساري از شيخ انصاري . سپس امام خميني مي فرمايد غير از اين چهار طريق ، طرق ديگري هم داريم كه به شيخ انصاري منتهي نمي شود ، آن طرق را اينجا ذكر نكرديم . و آنگاه طريق شيخ انصاري تا صاحبان كتب اربعه شيعه را ذكر مي كنند . تاريخ پايان تأليف كتاب اربعين 1358 مي باشد و چهار حديث آن توسط حضرت آقاي فهري تحقيق و در 224صفحه چاپ شد[3] و سپس حدود بيست حديث آن در مجله اعتصام كه از سازمان تبليغات اسلامي بود و تعطيل شد چاپ گشت و بالأخره همه چهل حديث در دو جلد توسط انتشارات طه قزوين در سال 1366 و سپس با چاپ بهتري توسط مركز نشر فرهنگي رجاء در 556 صفحه در يك جلد منتشر شد . فهرست احاديث اين كتاب بسيار ارزنده از اين قرار است : جهاد نفس ، ريا ، عجب ، كبر ، حسد ، حب دنيا، غضب ، عصبيت نفاق ، هواي نفس ، فطرت ، تفكر ، توكل ، خوف و رجاء ، امتحان ، صبر ، توبه ، ذكر خدا ، غيبت ، اخلاص ، شكر ، كراهت از مرگ ، اصناف طالبان علم ، اقسام علم ، وسواس ، فضيلت علم ، عبادت و حضور قلب ، لقاءالله ، وصيت رسول خدا (ص) به امير (عليه السّلام) ، اقسام قلوب ، عدم شناخت حقيقي خدا و رسول و امام و مومن ، يقين و حرص و رضا ، ولايت شرط قبول اعمال ، حال مومن نزد خدا ، معرفت حق و اسماء او ، معرفت حق و صفات او ، طريق معرفت حق تعالي و اولي الامر ، خداوند آدم را به صورت خود آفريد ، خير و شر ، حقيقت توحيد . كتاب هاي فقه استدلالي حضرت امام خميني رضوان الله عليه مدت سي سال يا بيشتر فقه استدلالي تدريس مي كردند و همه اين درسها يا قسمت اعظم آنها را نوشته اند و يكي از امتيازات اين تأليفات همين است كه پس از تدريس و تحقيق كامل نوشته شده است ، بحثهايي كه توسط حضرت امام خميني نوشته شده عبارت است از طهارت و مكاسب محرومه و بيع و خيارات و خلل صلاة و تقيه كه همه به زبان عربي است به اين شرح :16-كتاب الطهارة
جلد اول ، بحث نجاسات ، تاريخ پايان تأليف دهم ذيحجه 1373 . چاپ اول در 272 صفحه در قم و چاپ دوم در 358 صفحه در نجف سال 1389.17- كتاب الطهارة
جلد دوم ، بحث دماء ثلاثه ، تاريخ پايان تأليف 22 ربيع الاول 1376 ، چاپ قم در 319 صفحه .18- كتاب الطهارة
جلد سوم ، بحث تيمم ، تاريخ پايان تأليف يازدهم شعبان 1376 ، چاپ قم در 235 صفحه .19- كتاب الطهارة
جلد چهارم كتاب مذكور پيرامون بحث از احكام نجاسات مي باشد . اين كتاب كه آخرين قسمت از مباحث طهارت است تأليف آن در تاريخ بيست و هشتم ماه ذي قعده 1377 هجري قمري به پايان رسيده و چاپ آن نيز در نجف اشرف به سال 1389 انجام گرفته است . تعداد صفحات اين جلد 290 صفحه مي باشد .20 - المكاسب المحرمة
جلد اول شامل بحث هاي : الاكتساب بالاعيان النجسة ، الاكتساب مما يكون المقصود حراماً ، الاكتساب بمالامنفعة فيه ، الاكتساب بما هوحرام في نفسه ، نقاشي و مجسمه سازي ، غنا وغيبت و قسمتي از رساله روضة الغناء استادش حاج شيخ محمدرضا اصفهاني در اين جلد نقل شده است . ( لازم به ذكر است كه ترجمه اين رساله در شماره 18 مجله كيهان انديشه مندرج است .) تاريخ پايان تأليف پس از سال 1377 و قبل از 1380 مي باشد ، چاپ قم در 322 صفحه در سال 1381 .
21- المكاسب المحرمة
جلد دوم ، شامل بحث هاي قمار ، كذب ، كمك به ظالم ، ولايت از طرف جائر ، تكسب به واجبات ، جوائر سلطان و خراج و مقاسمه اي كه سلطان جائر مي گيرد . تاريخ پايان تأليف هشتم جمادي الاولي 1380 ، چاپ قم در 290 صفحه در سال 1381. 22- كتاب البيع
جلد اول ، تاريخ تأليف پس از 1380 ، در 457 صفحه در نجف چاپ شده است .23-كتاب البيع
جلد دوم ، در سال 1391 در نجف در 575 صفحه چاپ شده است و بحث ولايت فقيه حضرت امام خميني كه منشأ بسياري از تحولات گشت در اين جلد است .24- كتاب البيع
جلد سوم ، تاريخ پايان تأليف 11 جمادي الاول 1392 و در همان سال ها در 485 صفحه در نجف چاپ شده است و بدين ترتيب اين سه جلد حاصل تدريس حدود 12 سال حضرت امام مي باشد كه به قلم خودشان نوشته شده است .25- كتاب البيع
جلد چهارم ، بحث خيارات ، تاريخ پايان تأليف 25 جمادي الاول 1394. در 452 صفحه در نجف در همان سال تأليف چاپ شده است .26- كتاب البيع
جلد پنجم ، شامل بقيه بحث خيارات و بحث نقد و نسيه و قبض ، تاريخ پايان تأليف 15 جمادي الاولي 1396 ، در 402 صفحه در سال 1397 در نجف چاپ شده است .27- كتاب الخلل
بحث خلل صلاة است كه ظاهراً پس از سال 1397 تا هنگام مراجعت به ايران بحث كرده و نوشته اند ، اين كتاب در 314 صفحه در قم چاپ شده است .[4]28- رسالة في التقيه
رساله اي است شامل مباحث تقيه در 35 صفحه كه تاريخ تأليف آن شعبان 1373 مي باشد و به ضميمه رساله هاي اصولي حضرت امام در سال 1385 در قم چاپ شده است . جالب اينكه : بحث معروف ((تقيه براي حفظ دين است نه محودين )) در اين رساله عنوان شده است .29 - رسالة في قاعدة من ملك
اين رساله در كتاب آثار الحجة (جلد دوم ، صفحه 45 ) جزو تأليفات حضرت امام ياد شده است .30- رساله في تعيين الفجر في الليالي المقمرة
اين رساله در 32 صفحه رقعي در سال 1367 شمسي از امام خميني منتشر شده است كه در عين اختصار ، از تأليفات فقه استدلالي ايشان بشمار مي آيد . تأليفات حضرت امام در اصول فقه كه همه به زبان عربي است به شرح ذيل مي باشد :31- رساله لاضرر
قاعده لا ضرر با اينكه قاعده فقهي است اما در كتابهاي اصول در بخش برائت مورد بحث قرار مي گيرد و از اينرو ما اين رساله را از تأليفات اصول فقه بشمار آوريم . اين رساله هنگامي كه حضرت امام دوره اول اصول فقه را تدريس مي فرمودند نوشته شده و تاريخ پايان تأليف آن غره جمادي الاولي 1368 مي باشد كه در 68 صفحه به ضميمه چند رساله ديگر تحت عنوان «الرسائل» در قم در سال 1385 چاپ شده است .32- رسالة الاستصحاب
اين رساله در دوره اول درس اصولشان نوشته شده و تاريخ پايان تأليف آن نهم ماه رمضان 1370 مي باشد كه در 290 صفحه با همان رسائل در سال 1385 در قم چاپ شده است .33- رسالة في التعادل و التراجيح
در دوره اول درس نوشته اند و تاريخ پايان تأليف آن نهم جمادي الاولي 1370 و تاريخ پاكنويس آن ماه رمضان 1370 بوده است . و در 92 صفحه در همان رسائل در سال 1385 در قم چاپ شده است .34- رسالة الاجتهاد و التقليد
چون پايان دوره اول درس اصول فقه حضرت امام 1370 بوده تاريخ پايان تأليف اين رساله بايد همان 1370 باشد ، در 78 صفحه در همان رسائل در 1385 در قم چاپ شده است .[5]35- رسالة في الطلب والاراده
اين رساله را ميتوان از رساله هاي فلسفي عرفاني شمرد ، ولي چون حضرت امام در درس اصول فقه بحثش را عنوان كردند ما جزو تأليفات اصول فقه ذكر كرديم . در آغاز اين رساله فرموده اند : چون بحث ما در اصول فقه به مسأله طلب و اراده كه به مسأله جبر و تفويض منتهي مي شود رسيد ، تصميم داشتيم كه بحث در اين مسئله را به اهل و محلش وا گذاريم زيرا اداء حق اين مساله در اين درس امكان نداشت هم به خاطر اينكه مقدمات فراواني لازم داشت كه بيان شود و هم به خاطر دقت مطالب و دوري آن از فهم اكثر حضار درس . الا اينكه اصرار برخي از كساني كه علاقه شديد به تنقيح مباحث دارند مرا مجبور ساخت كه تا حدي كه مناسب مقام باشد بعض جهات مسأله را عنوان سازم …و چون بحث درباره آن درعين حال طولاني شد مباحث را در رساله جداگانه اي ضمن مقدمه و چند مطلب نوشتيم . تاريخ پايان تأليف اين رساله ماه رمضان 1371 در همدان است . اين رساله با ترجمه فارسي آن در 157 صفحه در سال 1362 توسط مركز انتشارات علمي و فرهنگي چاپ شده است .36- تعليقة علي كفآية الاصول
مرحوم حاج آقا بزرگ تهراني در كتاب الذريعه (ج26/ص285چاپ مشهد ) حاشيه كفاية الاصول آخوند خراساني تأليف حضرت امام خميني را ياد مي كنند و مي فرمايند : (( ذكره في فهرس تصانيفه )) و آقاي رازي نوشته اند اين حاشيه از بحث قطع تا استصحاب است و در جاي ديگر خوانده ام كه تاريخ پايان تأليف آن 1368 مي باشد .37- رساله در موضوع علم اصول
و نيز در برخي نوشته ها كتابي در اصول فقه به اين عنوان : رساله در موضوع علم اصول از تأليفات حضرت امام قدس سره شمرده شده است . 38- حضرت آقاي سبحاني كه از شاگردان برجسته حضرت امام بودند مي گويد : امام خميني رضوان الله عليه تقريرات درس مرحوم آية الله العظمي بروجردي را نيز از آغاز مباحث اصول تاحجيت مظنه نوشته اند . رساله هاي عمليه يا فقه غير استدلالي39- تعليقة علي العروة الوثقي (عربي)
حاشيه اي است بر تمام عروة الوثقي مرحوم سيد محمد كاظم يزدي . تاريخ پايان اين تعليقه هفتم جمادي الاولي 1375 مي باشد چاپ اول آن در 345 صفحه در قم انجام شده است و پس از چندي توسط مطبوعاتي دارالفكر چاپ دوم شده و سپس به ضميمه خود عروة الوثقي مكرر به چاپ رسيده است .40- تعليقة علي وسيلة النجاة (عربي )
حاشيه اي است بر تمام وسيلة النجاة سيد ابوالحسن اصفهاني ، تأليف آن مشخص نيست .چاپ اول آن در 225 صفحه انجام شده و سپس به ضميمه خود وسيلة النجاة چاپ شده است .41- حاشيه توضيح المسائل (فارسي )
حاشيه اي است بر توضيح المسائل آية الله العظمي بروجردي كه در قم در 138 صفحه در سال 1381 پس از رحلت آية الله بروجردي چاپ شده است .42- رساله نجاة العباد (فارسي)
اين رساله بايد سه جلد باشد ، نويسنده فقط جلد دوم آنرا كه از مكاسب محرمه تا طلاق است و در 155صفحه در قم در حدود سال 1380 به چاپ رسيده زيارت كرده است . اين رساله ظاهراً تأليف خود حضرت امام است و بايد درباره قسمتهاي چاپ نشده آن تحقيق شود .43- حاشيه رساله ارث (فارسي )
مرحوم حاج ملاهاشم خراساني صاحب كتاب منتخب التواريخ رساله اي در ارث به زبان فارسي نوشته كه با حاشيه برخي مراجع تقليد گذشته چاپ سنگي شده است ، حضرت امام خميني حاشيه اي بر اين رساله نوشته اند كه با اصل رساله در 120 صفحه در قم ظاهراً پس از رحلت آية الله العظمي بروجردي چاپ شده است .44- مناسك يا دستور حج ( فارسي )
اين رساله مكرر چاپ شده و چاپ سوم آن كه نويسنده زيارت كرده در 187 صفحه در سال 1384 انجام شده است .45و46- تحرير الوسيله ( عربي )
وسيلة النجاة تأليف مرحوم آية الله العظمي آقا سيد ابوالحسن اصفهاني از جهت كثرت باب هاي فقه ( نه كثرت فروع ) بر عروة الوثقى تأليف سيد محمد كاظم يزدي برتري دارد يعني بسياري از باب هاي فقه مانند مكاسب ، طلاق ، نذر و …در عروة الوثقى نيست ولي در وسيلة النجاة هست ، امام خميني همانطور كه قبلاً گفته شد بر وسيلة النجاة حاشيه داشتند و در سال 1384 كه در تركيه تبعيد بودند به اين فكر افتادند كه حاشيه خود را در متن وسيله درج ، و ضمناً بابها يي را هم كه وسيلة النجاة ناقص دارد تتميم و مسائل مستحدثه را هم به آن بيافزايند ، اين كار به صورت بسيار خوبي در مدتي كه در تبعيد بودند انجام گرفت و به نام تحرير الوسيله در همان سالها در نجف در دو جلد (662+647 صفحه ) چاپ و سپس مكرر تجديد چاپ شد .[6]47- زبده الاحكام (عربي )
رساله مختصري است كه با توجه به تحريرالوسيله حضرت امام خميني توسط برخي از شاگردان ايشان تنظيم شده و مكرر به چاپ رسيده ، يكي از چاپ هاي ممتاز آن چاپ سازمان تبليغات اسلامي در 273 صفحه در سال 404 انجام شده است . يادآوري اين نكته لازم است كه متن اولي اين رساله سالها قبل تأليف شده و به نام چند نفر از مراجع تقليد از جمله آية الله ميلاني و آية الله حاج سيد احمد خوانساري نيز به نام هاي ديگر چاپ شده است و بنابراين بايد گفت همان متن اولي با توجه به تحرير الوسيله به اين صورت تنظيم شده .
48- توضيح المسائل (فارسي)
در زمان آية الله العظمي بروجردي احساس شد كه رساله عمليه ايشان بايد ويراستاري شود تا براي عامه مردم با سواد قابل فهم باشد ، به اين منظور حجه الاسلام و المسلمين حاج شيخ علي اصغر كرباسچي مؤسس مدرسه علوي در تهران و استاد محترم جناب آقاي علي اصغر فقيهي صاحب تأليفات متعدد با همكاري يكديگر رساله عمليه آن مرحوم را به صورت بسيار مطلوبي درآوردند و به نام توضيح المسائل ناميده شد . پس از رحلت آية الله بروجردي مراجع تقليد براين كتاب حاشيه زدند از جمله حضرت امام حاشيه اي بر اين كتاب نوشتند كه بعد ها توسط برخي از علما حاشيه ايشان در متن درج و به نام توضيح المسائل امام خميني مكرر چاپ شده است . 49- ملقحات توضيح المسائل (فارسي)
تحرير الوسيله حضرت امام خميني مسائل جديد و مستحدثه را هم داشت ولي به زبان عربي بود و چون اين مسائل براي فارسي زبانان هم لازم بود ، به فارسي ترجمه و به ضميمه برخي مسائل امر به معروف و نهي از منكر و دفاع كه در توضيح المسائل نبود به نام ملحقات توضيح المسائل و نامهاي ديگر ، هم مستقل و هم به ضميمه توضيح المسائل مكرر چاپ شد .50و51 - استفتاءات (فارسي )
يكي از كارهاي بسيار ارزنده جمع و تنظيم جواب سئوالاتي است كه از فقها مي شده تا براي غير از سئوال كننده هم مورد استفاده قرارگيرد ، كتاب هاي بسيار مهم جامع الشتات ميرزاي قمي و سئوال و جواب حجه الاسلام شفتي و سئوال و جواب سيد محمد كاظم يزدي ، همه از اين قبيل است ، اخيراً مجموعه سئوال و جوابهاي آية الله العظمي گلپايگاني هم در چند جلد تنظيم و چاپ شده است . برخي از علاقمندان به حضرت امام خميني رضوان الله عليه به فكر افتادند كه همين كار را در مورد استفاءات و جوابهاي حضرت امام انجام دهند كه قسمتي از آن كه گويا مربوط به سال هاي 1360-1362 ه-ش در دو جلد تنظيم شده و يك جلد آن در 519 صفحه توسط انتشارات جامعه مدرسين قم چاپ شده است . اميد است همين كار نسبت به كل استفتاءات حضرت امام خميني به صورت وسيع انجام گردد . و اين بود رساله هاي عمليه حضرت امام رضوان الله عليه .52- حكومت اسلامي = ولايت فقيه (فارسي )
اين كتاب حاصل درسهاي حضرت امام خميني راجع به ولايت فقيه است كه در كتاب البيع ايشان هم بگونه اي مختصر تر آمده است . چاپ سوم اين كتاب در 208 صفحه در سال 1391 انجام شده است . و اين همان كتابي است كه زمينه فكري تشكيل حكومت اسلامي را در ايران آماده ساخت و دستگاه جبّار شاهنشاهي نسبت به آن خيلي حساسيت نشان مي داد .53- كشف الاسرار (فارسي )
مرحوم حاج شيخ مهدي پايين شهري از علماي بزرگ قم و اتقيا بود ، فرزند نا خلف او علي اكبر حكمي زاده رساله اي به نام اسرار هزار ساله نوشت و در 38 صفحه در سال 1322 شمسي منتشر ساخت . موضوع اين رساله حمله به مذهب تشيع بود ، يعني حرفهاي فرقه ضاله وهابي را به ضميمه تبليغات سوء عليه روحانيت كه آن روزها بازارش داغ بود در اين رساله آورده بود . و در حقيقت رساله اي بود در ترويج وهابيت و از طرفي همسو با كسروي و از طرف ديگر با رضاخان كه دشمن روحانيت بود . امام خميني رضوان الله عليه سكوت او را روا ندانستند و كتاب كشف اسرار را در همان تاريخ در پاسخ آن رساله نوشتند[7] و ضمناً خيانتهاي رضاخان را هم با صراحت بيان كردند . كتاب مورد استقبال قرار گرفت و بارها چاپ شد ، چاپ اول در سال 1323 شمسي و چاپ سوم در سال 1327 شمسي در 334 صفحه توسط كتاب فروشي علميه اسلاميه تهران انجام شده است . قابل ذكر است كه حضرت امام براي تأليف كشف الاسرار مدتي درس خود را تعطيل كردند و به نوشتن اين كتاب پرداختند و يك بار ديگر به همه اين درس را آموختند كه بايد به دنبال عمل به تكليف بود نه اينكه به يك كار مخصوص دل بست . امام خميني هميشه حامي حفظ وحدت مسلمين بودند اما در عين حال بيان كردن بطلان عقائد وهابيان و خرافاتي كه آنان قائلند را جايز مي دانستند و كتاب كشف اسرار در همين راستا بود . و ضمناً حضرت امام خميني بيان مباني تشيع و استدلال بر حقانيت اين مذهب را هم بطوري كه اختلاف انگيز نباشد جايز بلكه لازم مي دانستند كه نمونه اعلاي آن پيشگفتار وصيت نامه سياسي ايشان است .[8]54- رساله در رجال (عربي )
حضرت امام در علم رجال تأليفي ندارند ، اما در جلد اول كتاب طهارت شان كه قبلاً ياد شد بحثي درباره حجيّت خبر اصحاب الاصول و الكتب دارند ، در 24 صفحه كه مي توان آن را رساله اي جداگانه دانست و ما اين بحث را به عنوان رساله اي مستقل ياد كرديم تا نظر افاضل را به آن جلب ، و اين بعد علمي حضرت امام رضوان الله عليه نيز معلوم گردد . در اين بحث درباره عبارت معروف : «اجمعت العصابة علي تصحيح … » و درباره فرق اصل و كتاب در اصطلاح قدما تحقيق شده است .55- ديوان شعر (فارسي )
حضرت امام از آغاز جواني تا پايان عمر گاهگاهي شعر مي سرودند و نمونه هايي از آن در كتابها آمده و يا در حافظه ها هست . و بخشي از آنها پس از رحلت حضرت امام به صورتهاي گوناگون چاپ شد . مجموعه اشعار ايشان ديواني نسبتاً بزرگ را تشكيل مي دهد ولي قسمت زيادي از آنها مفقود شده . اين بيت يكي از غزل هاي امام است . من در هواي دوست گذشتم زجان خويش دل از وطن بريدم و از خاندان خويش كه در آغاز جواني سروده ولي همواره مضمون آن در آن حضرت تجسم داشت : در پانزده خرداد ، در تبعيد به تركيه ، در هجرت به كويت و پاريس با آن شرائط خاص ، در مراجعت به ايران ، در آن وضع حاد ، در ايام حملات هوائي و نرفتن به سنگر به خاطر مصالح اسلام و …56- رساله اي مشتمل بر فوايدي در بعض مسائل مشكله
اين كتاب در بعضي مصادر ، ياد شده است و اطلاعي از كيف و كم آن در دست نيست . كتاب هايي كه تا كنون ياد شد جز چند عنوان آن به قلم خود حضرت امام خميني رضوان الله عليه بود ، اما چند كتاب هم تقريرات بحث هاي فقه و اصول ايشان است كه توسط شاگردان آن بزرگوار نوشته شده است .57 و 58 - تهذيب الاصول ( عربي )
تقرير بحث اصول فقه حضرت امام است ، به قلم استاد محترم حاج شيخ جعفر سبحاني كه با چهار رساله ( لا ضرر ، استصحاب ، تعادل و تراجيح و اجتهاد و تقليد ) كه به قلم خود امام است دوره كامل اصول فقه مي باشد . [9] پايان جلد اول 1373 و تاريخ تقريظي كه حضرت امام بر آن نوشته اند 1375 مي باشد . و تاريخ پايان جلد دوم كه تا اواخر برائت است 1375 و تاريخ پاكنويس آن 1379 است . اين كتاب در سه جلد و دو جلد مكرر چاپ شده است .59- رساله في قاعدة لاضرر= نيل الاوطار
تقرير بحث امام است به قلم آقاي سبحاني . تاريخ پايان تأليف 1375 و تاريخ پاكنويس آن 1380 اين رساله ضميمه تهذيب الاصول چاپ شده است .60- رساله في الاجتهاد و التقليد (عربي )
تقرير بحث امام است به قلم آقاي سبحاني ، تاريخ پايان تأليف 1370 كه تاريخ پايان دوره اول درس اصول فقه امام است و تاريخ تجديد نظر در اين رساله 1377 كه تاريخ پايان دوره دوم درس اصول فقه امام است و تاريخ پاكنويس آن 1382 مي باشد ، اين رساله هم ضميمه تهذيب الاصول چاپ شده61- لب الاثر = رسالة في الطلب و الارادة والجبر والتفويض (عربي )
تقريرات بحث امام است به قلم آقاي سبحاني ، تاريخ پايان تأليف 1371 و تاريخ پاكنويس 1373 ، عكس نسخه خطي آن در 57 صفحه در كتابخانه مؤسسه در راه حق قم موجود است . همانطور كه توجه داريد سه بحث اخير يعني قاعده لاضرر و اجتهاد و تقليد و طلب و اراده را هم خود امام نوشته اند و هم جناب آقاي سبحاني و شايد تفاوت چنداني نداشته باشند .62- كتاب البيع (عربي )
تقرير قسمتي از بحث بيع حضرت امام است به قلم استاد محترم جناب آقاي قديري كه اخيراً توسط وزارت ارشاد چاپ شده است ، البته همين قسمت به قلم خود امام هم نوشته شده كه قبلاً ياد گشت .63-82-صحيفه نور (فارسي )
اعلاميه ها و گفتارها و حكم ها و سخنراني ها و مصاحبه هاي حضرت امام از سال 1341 تا سال آخر عمر شريفيان به صورت هاي گوناگون و سليقه هاي مختلف جمع آوري و تنظيم و نشر شده است[10] كه شايد معتبرترين و جامع ترين آنها كتاب شريف صحيفه نور باشد . اين كتاب ظاهرا بيست جلد است كه نوزده جلد آن چاپ شده است و شامل رهنمود هاي حضرت امام از سال 1341 تا سال آخر عمرشان يعني 1368 مي باشد . در آغاز اين كتاب نوشته اي از سال 1363 هجري قمري كه مربوط به حدود بيست سال قبل از نهضت پانزدهم خرداد است آمده كه بسيار جالب توجه است .83- وصيت نامه سياسي الهي (فارسي )
آخرين تأليف حضرت امام خميني است كه پس رحلت آن بزرگوار در اختيار امت اسلامي قرار گرفت و نويسنده فكر مي كند اين نسخه الهي به خاطر توجه خاص ملت ما به آن پرتيراژترين كتاب در تاريخ چاپ ايران باشد زيرا تا كنون كه هنوز سالگرد در گذشت آن بزرگوار نرسيده است شايد بيش از يك ميليون نسخه چاپ شده باشد . هر دم از اين باغ بري مي رسد تازه تر از تازه تري مي رسد اكنون كه اين مقال ( كه در روزهاي بعد از رحلت حضرت امام رضوان الله عليه تدوين شده ) منتشر مي گردد دو اثر عرفاني گرانقدر ديگر از آن حضرت چاپ شده است كه بسيار جالب توجه مي باشد :84- ره عشق = نامه عرفاني حضرت امام خميني
مورخ 1404 هجري قمري از انتشارات مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني .85- = باده عشق
نامه عرفاني ديگر است از انتشارات سروش . اكنون كه از معرفي تأليفات و آثار حضرت امام خميني رضوان الله عليه كه مجموعاً هشتاد و پنج جلد بود فراغت يافتيم ، لازم است از همه كساني كه تا كنون درباره اين آثار زحمتي كشيده و رنجي برده اند و در راه تصحيح و ترجمه و تقرير و شرح و چاپ و نشر آن كوششي نموده اند تشكرو سپاسگزاري شود آنها را كه مي شناسيم از باب قدرداني نام مي بريم : آيات و حجج اسلام حاج شيخ علي اكبر مسعودي خميني كه يك جلد از طهارت به همت ايشان چاپ شده . حاج سيد هاشم رسولي محلاتي كه كتاب طهارت را تصحيح كرده اند . حاج شيخ مجتبي طهراني انصاري كه مكاسب محرمه و رسائل را تصحيح كرده اند . حاج شيخ غلامرضا رضواني خميني كه كتاب بيع زير نظر ايشان چاپ شده است . حاج سيد احمد فهري زنجاني كه بسياري از آثار امام را ترجمه و منتشر ساخته اند . حاج شيخ جعفر سبحاني تبريزي كه تقريرات مباحث اصول امام را نوشته اند . حاج شيخ حسن قديري اصفهاني كه تقريرات بيع امام را نوشته اند . حاج شيخ احمد مطهري ساوجي كه شرح تحرير نوشته اند . حاج شيخ محمد فاضل قفقازي كه شرح تحرير نوشته اند . حاج شيخ حسين راستي كاشاني كه مجموعه استفاءات زير نظر ايشان و جناب آقاي قديري تنظيم شده است . حاج سيد محمد باقر موسوي همداني كه تحرير الوسيله را به فارسي ترجمه كرده اند . آقاي قاضي زاده كه تحرير الوسيله را با همكاري آقاي اسلامي براي بار دوم ترجمه كرده اند . آقاي اسلامي كه تحرير الوسيله را با همكاري آقاي قاضي زاده ترجمه كرده اند . حاج شيخ محمد مؤمن قمي كه قسمتي از ترجمه مزبور را بررسي كرده اند . حاج سيد حسن طاهري خرم آبادي كه قسمت ديگر از ترجمه مذكور را بررسي كرده اند . حاج شيخ حسن ثقفي كه روي تعليقه قصوص كار كرده اند .[11] آقاي شيخ محمد حسن احمدي يزدي كه رساله «تعيين الفجر» و نيز شرح حديث بيستم كتاب اربعين حضرت امام را منتشر ساخته اند . در پايان براي روح پاك حضرت امام خميني طلب رحمت و رضوان مي كنم و از خوانندگان عزيز انتظار دارم نقاط ضعف غير قابل اغماض اين نوشتار را يادآوري كرده و نويسنده را قرين امتنان فرمايند .[1] . حضرت آقاى سبحاني گفته‌اند : حضرت امام هيئت را نيز نزد آقاى رفيعى خوانده اند. [2] . برخي از فضلا نوشته‌اند که حضرت امام حاشيه‌اي نيز بر اين شرح دعاي سحر دارند. [3] . حضرت آقاى احمدى يزدى شرحى بر حديث بيستم اين كتاب نوشته و در168 صفحه چاپ شده است. [4] . اين دوازده جلد فقه استدلالي حضرت امام پس از چاپ اول از همان چاپ ، افست و شايد مکرر چاپ شده باشد. [5] . اين چهار رساله از روي همان چاپ اول افست هم شده است. [6] . اين كتاب مورد توجه اساتيد قرار گرفته و تا کنون دو نفر از اساتيد قم به شرح آن مشغول شده و مقداري از هردو نيز چاپ شده است نام يکي مستند تحرير الوسيله و نام ديگري تفضييل الشريعة في شرح تحرير الوسيله است و دوبار هم تا کنون ترجمه به فارسي شده است. [7] . رد ديگري هم بر اين رساله به نام کشف الاستار نوشته شده که در سال 1323 ش چاپ شده است ، به فهرست کتب چاپي خانبا با مشار مراجعه شود. [8] . نويسنده به خاطر دارد که از بعضي بزرگان شنيده است حضرت امام در تصحيح چاپ حروفي جلد غدير عبقات الانوار سهيم بوده‌اند. [9] . نويسنده در اينجا متوجه شد كه حضرت امام مباحث الفاظ را تا مبحث نواهى نيز به قلم خود نوشته اند ، به آثار الحجة مراجعه شود. [10] . قسمتى از تأليفات حضرت امام بخصوص رساله هاى علميه ترجمه هاى متعدد يا گوناگون دارد که در اين فهرست بناي ذکر آنها نبود. [11] . مقاله اي در کيهان فرهنگي شامل فهرست اين قبيل کتابها و جزوه‌ها چاپ شده است که بيشتر اين آثار را در بر دارد و ما در اين نوشته بنا نداشتيم آنها را ياد کنيم.
