مدارا، يا تولّي و تبرّي - اخلاق معاشرت (23) نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

اخلاق معاشرت (23) - نسخه متنی

جواد محدثی

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

تلاش براي داشتن يك زندگي دور از تنش و پرخاش و مشكلات رفتاري، موجب آسايش روح و سلامت خانواده است.

همه افراد، در خصلتهاي اخلاقي و شيوه رفتار، يكسان نيستند. اين تفاوت در برخي موارد بروز مي كند و مايه اختلاف مي شود، اختلافي كه البته قابل اجتناب است، آن هم با شيوه «مدارا و سازگاري» در اخلاق و برخورد.

بعضيها با ديگران، چه در محيط خانه و محل كار، يا در محله و منطقه سكونت، با ديگران «ناسازگارند».
ناسازگاري با ديگران، نشانه نوعي غرور و خودخواهي و خودبرتري بيني نسبت به مردم است و نتيجه آن هم تنها ماندن و انزواست.

از سوي ديگر، بي طاقتي در مقابل حالات و رفتار دشوار و ناهنجار ديگران نيز، ريشه در كم ظرفيتي دارد و به تشديد اين تعارض و ناسازگاري مي انجامد.

اگر در دستورهاي ديني ما به «حسن خلق»، تأكيد شده است، يكي از مصداقهاي بارز آن «مدارا» است.

با دوستان مروّت، با دشمنان مدارا آسايش دو گيتي تفسير اين دو حرف است:

«مدارا» يك تكليف اخلاقي در اسلام است. از رسول خدا(ص) روايت است:

«اَمَرني ربّي بِمداراة النّاسِ كما اَمَرني باداءِ الفرائض»؛(1)

همان گونه كه پروردگارم مرا به انجام واجبات فرمان داده است، به مدارا با مردم دستور داده است.

در حديث ديگري چنين آمده است كه جبرئيل، به محضر رسول خدا(ص) آمد و از سوي خدا چنين پيام آورد كه: «اي محمد! پروردگارت سلام مي رساند و به تو مي گويد: با بندگان من مدارا كن».(2)

نيز در حديث است از پيامبر اكرم(ص) كه فرمود:

«مُداراة الناسِ نصفُ الايمان و الرِفقُ بِهِم نصف العيش»؛(3)

نيمي از ايمان، مداراي با مردم است و نيمي از زندگي، رفق و ملاطفت با آنان است.

حتي خارج از قلمرو دين و آيين هم، آنان كه خواستار يك زندگي دلنشين و پسنديده باشند، در سايه همزيستي مسالمت آميز و رفق و نرمش با ديگران و رفتار شايسته، بهتر به اين خواسته مي رسند، تا در سايه خشونت و برخورد ناسازگارانه و بهانه جويانه و عيب گيرانه و خودپسندانه!

سعه صدر و ظرفيت براي تحمل ديگران، لازمه دست يافتن به يك زندگي خوب است. در مواردي كه اختلاف سليقه و ديدگاه، يا تفاوت در مشي و رفتار و روش وجود دارد، باز هم با وسعت نظر و «مدارا» مي توان مانع بروز مشكلات شد.

مدارا، يا تولّي و تبرّي

تعيين مرزهاي دقيق در مباحث اخلاقي و مسايل فرهنگي، مهم است. ما به همان اندازه كه به مدارا و حسن خلق و حلم و معاشرت شايسته مأموريم، به توليّ و تبريّ و مرزبندي مكتبي در دوستيها و دشمنيها و صف آرايي در برابر دشمن و مقاومت بر سر «مواضع» و بي تفاوت نبودن در مقابل بديها و بَدان موظف هستيم. و اين دو مسأله از هم جداست و هر كدام جاي خاص خود را دارد.

درست است كه در مسايل اعتقادي نبايد كوتاه آمد و ارزشها را نبايد فروخت و با دشمنان فكري و مرامي و سياسي نبايد كنار آمد، اما معاشرت با مردم موضوع ديگري است. حتي در ارتباط با دشمن هم بحث «مدارا» تأكيد شده است، چرا كه گاهي سبب جذب آنان مي شود، بي آنكه از مباني و اصول خويش، دست برداريم.

حضرت امير(ع) مي فرمايد: «خالِطُوا الناسَ مُخالَطَةً اِنْ مِتُّم مَعَها بَكَوْا عليكم وَ اِنْ عِشْتُم حَنّوا اِليكم»؛(4)

با مردم آن گونه مخالطت و معاشرت داشته باشيد كه اگر مرديد، با رفتاري كه داشته ايد، بر شما گريه كنند و اگر زيستيد، بر شما دلسوزي و شفقت كنند.

/ 4