ـ در ميقات مسجد شجره از بردن ساك و اثاثيه به داخل مسجد جلوگيرى مى كنند، لذا قبل از ورود به مسجد، لباس و حوله هاى احرامى را بپوشيد و وسائل اضافى را داخل اتوبوس ها بگذاريد و سپس براى محرم شدن داخل مسجد برويد. ـ مسجد شجره قسمتى كه بانوان در آنجا محرم مى شوند داراى دو در بوده و در بيشتر اوقات هر دو باز است، لذا بانوانى كه عذر شرعى دارند مى توانند از يك در وارد شده و در حال عبور نيّت كنند و لبيك بگويند و سپس از در ديگر خارج شوند و در صورت بسته بودن در، با هماهنگىروحانى كاروان، بيرون مسجد محرم شوند. ـ قبل از حركت از ميقات اگر شبهه اى داريد آن را با روحانى كاروان در ميان بگذاريد و با اطمينان خاطر از صحّت عمل خود آنجا را ترك كنيد.
مسجد الحرام
ـ موقع ورود و خروج به محدوده طواف، به شكل گروهى وارد و يا خارج نشده، مراعات حال ديگر ميهمانان خداوند را بنمائيد. ـ هنگام طواف از دست گرفتن و حلقه زدن دور طواف كنندگان و فشار وارد كردن به ديگران جداً خوددارى نمائيد. ـ در طواف و سعى از ادعيه موجود و يا دعاهائى همچون دعاى كميل و مناجات شعبانيه استفاده نموده، به لحاظ حساسيت موجود در عربستان از خواندن دعاى توسل و امثال آن خوددارى كنيد. ـ برخى آقايان با حلقه زدن و در بغل گرفتن همسرانشان در طواف، صحنه هاى ناخوشايندى را ايجاد مى كنند لذا ضمن مراقبت از بانوان، آنان را در انجام طواف آزاد بگذاريد. ـ پارچه و حوله هاى احرامى را از جنس نازك انتخاب ننمائيد، زيرا موقع عرق كردن و يا خيس شدن و نيز قرار گرفتن در نور، بدن نمايان مى شود. بانوان محترمه نيز هنگام دوختن لباس احرام به اين نكته مهم توجه داشته باشند. ـ بوسيدن و استلام حجرالاسود مستحب، ليكن اختلاط و تماس زن و مرد حرام است، از اين رو از بانوان محترمه خواهشمنديم هنگام ازدحام جمعيت از استلام و بوسيدن حجرالاسود صرف نظر نمايند. ـ جهت برپائى نماز طواف واجب، هر كجا حلقه طواف كنندگان در حركت است، مى توانيد پشت مقام ابراهيم نماز طواف را بخوانيد، لذا از دست به دست هم دادن و حلقه زدن و ايستادن در برابر طواف كنندگان و گفتن صلوة، صلوة، خوددارى كنيد. ـ هنگام شلوغى جمعيت و ازدحام بيش از حد طواف كنندگان، از انجام طواف مستحبى خوددارى نموده، زمينه را براى انجام صحيح طواف واجب ديگران فراهم سازيد.
صفا و مروه
ـ برداشتن سنگ از صفا و مروه و يا بريدن پرده كعبه جايز نيست، لذا از همراه آوردن آن خوددارى نمائيد. ـ در صفا و مروه، پا را به كوه ماليدن و يا از كوه بالا رفتن لازم نيست، بنابراين بطور متعارف سعى نموده بالاى بلندى كه رسيديد دور زده به سعى خود ادامه دهيد.
مشاعر
درعرفات ومشعر ومنى، هنگام استراحت ديگران، براى خواندن دعا و مناجات و يا ذكر مصيبت از بلندگو استفاده نكنيد.
تذكرات مشترك عبادى، اخلاقى حرمينشريفين
ـ قرآن هاى موجود در مساجد، خصوصاً مسجدالنبى(صلى الله عليه وآله) و مسجدالحرام وقف بوده، بيرون بردن آنها جايز نيست، لذا براى بهره مندى از قرآن كريم، يك جلد كلام الله مجيد براى استفاده در طول سفر همراه خود برداريد. ـ در اوقات نماز، ابتدا از بلندگوى مساجد اذان وبه فاصله 5 تا 20 دقيقه بعد به اختلاف نمازهاى يوميه، اقامه نماز پخش مى گردد، فاصله زمانى بين اذان و اقامه، تقريباً به ترتيب ذيل است: صبح ها 20 دقيقه، ظهرها 15 دقيقه، عصرها 10دقيقه، مغرب 20دقيقه، عشا 10 دقيقه. هنگام سحر نيز قبل از اذان صبح اذان ديگرى گفته مى شود كه مربوط به نماز شب است. ـ گاهى اوقات خصوصاً صبح هاى جمعه امام جماعت حرم آيات سجده قرآن را در نماز قرائت مى كند و پس از آن بلافاصله به سجده رفته، مجدداً برمى خيزد و نماز را ادامه مى دهد، در چنين مواقعى شما نيز با آنان همراهى نموده، پس از نماز بار ديگر آن را اعاده نمائيد. ـ يك ركعت نماز در مسجدالنبى(صلى الله عليه وآله وسلم)ده هزار ركعت و در مسجدالحرام يكصدهزار ركعت ثواب دارد. از اين رو و براى دستيابى به ثواب بيشتر، نمازهاى خود را در مسجدالنبى و مسجدالحرام بخوانيد. ـ براساس فتواى حضرت امام خمينى(قدس سره) و تعدادى از مراجع معظم تقليد استفاده از مهر و كاغذ و امثال آن در مساجد حرمين شريفين جايز نيست. بنابراين سجده روى سنگ هاى مرمر و يا فرش هاى داخل مساجد مانعى ندارد و نماز صحيح است. لازم به تذكر است در سال هاى اخير با هماهنگى بعثه مقام معظم رهبرى سجاده هائى مخصوص نماز در حرمين شريفين تهيه گرديده كه در مكان سجده از حصير استفاده شده است، شما مى توانيد قبل از سفر با هماهنگى مدير كاروان نسبت به تهيه آن اقدام نمائيد. ـ به دليل شركت هرچه بيشتر در نمازهاى جماعت حرمين شريفين و بهره بردارى معنوى از اين اماكن مقدس، و باتوجه به فتواى حضرت امام خمينى(قدس سره)، نماز جماعت در محلّ استقرار كاروان ها اقامه نمى شود، از اين رو تلاش نمائيد نمازهاى واجب خودرا درحرمين شريفين اقامه نمائيد. ـ هنگام برگزارى نماز جماعت بطور منظم در صفوف جماعت بايستيد و هرگز نماز خود را فرادى نخوانيد. ـ اهل سنت در نمازهاى جماعت هنگام برخواستن از ركوع، بيشتر از شيعيان صبر نموده سپس به سجده مى روند لذا سعى كنيد پيش از امام جماعت به سجده نرويد. ـ در نمازهاى جماعت اذكار نماز را آهسته بخوانيد. ـ باتوّجه به پاره اى تبليغات غلط عليه شيعه در رابطه با سه مرتبه الله اكبر گفتن در پايان نماز، تنها به گرداندن صورت به سمت راست و چپ اكتفا نموده، از بالا بردن دست ها تا نزديك سر خوددارى نمائيد. ـ برخى از اهل سنت عبور از مقابل نماز گزار را حرام مى دانند از اين رو هنگامى كه ديگران مشغول اقامه نماز مى باشند از روبروى آنها عبور نكنيد. ـ درمسجدالحرام و مسجدالنبى(صلى الله عليه وآله)يكديگر را با صداى بلند صدا نزنيد و از گذاردن قرآن روى زمين و يا روى كفش ها اكيداً خوددارى فرمائيد. ـ اهل سنت در نمازهاى خود قنوت نمى خوانند، لذا باتوّجه به اينكه قنوت در فقه شيعه مستحب است، در نمازهاى جماعت قنوت نخوانيد. ـ هرگز هنگام برگزارى نمازجماعت و يا در آستانه آن، از مسجد خارج نشده و نيز در كنار كوچه و بازار و مغازه ها اجتماع ننمائيد، چرا كه اين حركت لطمه جبران ناپذيرى به حيثيت شيعه و تشيّع وارد مى سازد. ـ معمولا جنازه فوت شده گان را براى اقامه نماز ميت به مسجدالنبى و مسجدالحرام منتقل و پس از اقامه نمازهاى واجب، نماز ميت مى خوانند، توّجه داشته باشيد وقتى مؤذن مى گويد: « الصلوة على الاموات يرحمكم الله » قرار است نماز ميت خوانده شود لذا شما نيز در نماز ميّت شركت و از جاى خود حركت نكنيد. ـ هنگام شركت در نمازهاى جماعت، و باتوجه به ويژگيهاى فقه شيعه، دست بسته نماز نخوانيد و در پايان سوره حمد نيز آمين نگوييد. ـ تلاوت قرآن كريم، و خواندن نماز و دعا در حرمين شريفين ثواب فراوان دارد لذا فرصت را غنيمت دانسته حداكثر استفاده را ببريد. ـ در مسجدالنبى(صلى الله عليه وآله) و مسجدالحرام از دور هم نشستن و با صداى بلند خنديدن و صحبت كردن با يكديگر خوددارى فرمائيد. ـ به هنگام ايراد خطبه هاى نماز جمعه در مسجدالحرام و مسجدالنبى از خواندن نمازهاى نافله و قرائت قرآن و دعا پرهيز كنيد. ـ كسانى كه قصد ده روز اقامه و ماندن در مدينه يا مكه را نكرده اند مى توانند در مسجدالنبى(صلى الله عليه وآله) و مسجدالحرام نماز خود را تمام يا شكسته بخوانند ليكن در خارج از مسجد باتوجه به اختلاف فتواى مراجع عظام لازم است نظر مرجع خويش را از مناسك و يا روحانى كاروان جويا شويد هر چند شكسته خواندن مطابق فتواى همه مراجع بلامانع است. ـ در فرهنگ دينى و اسلامى ما ايرانيان، چادر به عنوان حجاب برتر برگزيده شده است، لذا بانوان محترمه با استفاده از آن، وقار و عظمت زن مسلمان ايرانى را اثبات نمايند. ـ نذورات نقدى و جنسى خود را به دفتر وجوهات بعثه تحويل داده، رسيد آن را دريافت نمائيد تا انشاء الله نسبت به مصرف آن طبق ضوابط شرعى اقدامات لازم بعمل آيد. ـ در برخورد با مغازه داران و هنگام خريد كالا عزت و مناعت طبع و حيثيت اسلامى و انقلابى خود را حفظ كنيد. ـ از آنجا كه ساختمان هاى مكّه و مدينه براى مجموعه زائران كشورهاى اسلامى ساخته شده و در نتيجه بيشتر آنها از توالت هاى فرنگى استفاده كرده اند و علاوه بر آن، برخى از توالت ها نيز متاسفانه روبه قبله ساخته شده است، لذا شيوه استفاده ازآن را فراگرفته، ضوابط شرعى را دقيقاً مراعات نماييد. ـ پروازهاى هواپيمايى بر اساس ظرفيت پروازى و زمان اجازه داده شده توسط كشور مقصد تنظيم گرديده است، از اين رو ممكن است برخى پروازها زمانى انجام شود كه شما ناچار شويد نماز واجب خود را در هواپيما اقامه نماييد. ـ شوراى استفتاى مستقرّ در بعثه مقام معظّم رهبرى، همه روزه صبح و بعد از ظهر، آماده پاسخگويى به مسائل شرعى شما مى باشند، بنابراين در صورتى كه مشكل شرعى شما در داخل كاروان مرتفع نگرديد مى توانيد به شكل حضورى و يا از طريق تلفن با بعثه تماس حاصل نموده، پاسخ خود را دريافت نماييد. ـ در برخورد با زائران و حجاج ديگر كشورها، آداب و اخلاق اسلامى را دقيقاً مراعات و با اخلاق نيكوى خود، آنان را به انقلاب و تشيّع علاقمند كنيد. ـ پس از خاتمه اعمال و قبل از خروج از مكّه، چگونگى انجام اعمال را با روحانى محترم كاروان مطرح نموده، نسبت به صحّت اعمال خود اطمينان پيدا كنيد.
تذكّرات اجرايى
ـ در فرودگاه جده تا آماده شدن اتوبوس ها ممكن است چند ساعتى معطل بمانيد، لذا از محل اسكان فاصله نگرفته، مراقب وسائل خود باشيد. ـ براى راحتى و رفاه بيشتر، قبل از استقرار در ساختمان، نام و مشخصات كسانى كه تمايل داريد با آنان در يك اتاق باشيد را در اختيار مدير كاروان قرار دهيد لازم به تذكر است در موسم حج، به دليل تراكم جمعيت و محدود بودن امكانات، محل استقرار آقايان و بانوان از يكديگر جدا بوده هر كدام در مكان مخصوصى مستقر مى شوند. ـ باتوّجه به وضعيت هوا در فصول مختلف سال در عربستان، و پس از مشورت با مدير كاروان از لباس هاى مناسب در هر فصل استفاده و همراه خود برداريد و از همراه بردن لباس هاى اضافى خوددارى كنيد. ـ موقع ورود به ساختمان محل اسكان خود در مدينه و مكه، تا زمان تقسيم اطاق ها و استقرار كامل صبور و شكيبا باشيد. ـ از پوشيدن لباس هاى نامناسب خصوصاً به هنگام تردّد در راهروهاى محل سكونت كاروان خوددارى كنيد. ـ بمنظور حفظ و حراست از حرمت تشيّع و حفظ شئونات زائران ايرانى، از فروش اجناسى همچون انگشتر، تسبيح، زعفران و امثال آن بطور جدى خوددارى نمائيد. ـ از سيگار كشيدن در داخل هواپيما و نيز راه رفتن هاى غير ضرورى خوددارى نموده، با مهمانداران هواپيما همكارى هاى لازم را بعمل آوريد. ـ به هنگام سوار و پياده شدن از هواپيما و اتوبوس، مراعات حال ديگران خصوصاً پيرمردان و پيرزنان را نموده، در همه جا از عجله و شتاب پرهيز كنيد. ـ هنگام خروج از هواپيما مراقب باشيد گذرنامه و اثاثيه خود را در هواپيما به جاى نگذاريد. ـ پس از خروج از هواپيما و ورود به سالن انتظار فرودگاه از يكديگر سبقت نگرفته، در صفوف منظم بايستيد تا براساس نوبت، به گذرنامه ها مُهر ورود زده و سريعتر از سالن خارج شويد. ـ پس از رسيدن به مقصد دقت نمائيد چيزى از اثاثيه و مدارك شما در اتوبوس جاى نماند. ـ در بارگيرى و تخليه اثاثيه از اتوبوس ها به يكديگر كمك كنيد.
ـ وسائل مورد نياز سفر عبارتند از
ـ دو عدد حوله يا پارچه احرامى براى آقايان ـ يك يا دو جفت سرپائى كه روى پاها را به طور كامل نپوشاند ـ كمربند مخصوص احرام كه به آن هميان نيز گفته مى شود ـ كيسه مخصوص حمل كفش و سرپائى ـ قيچى كوچك ـ ناخن گير ـ مسواك و خمير دندان ـ صابون بدون بو جهت استفاده در حال احرام