فصل اوّل - آشنايى با حج برخى از كشورهاى اسلامى - آشنایی با مقررات عربستان نسخه متنی

فصل اوّل -
آشنايى با حج برخى از كشورهاى اسلامى

اگر حاجيان ما از كيفيت امكانات رفاهى حجاج ساير كشورها از قبيل تهيّه بليط و ارز، تهيه محل اسكان، حمل و نقل، درمان وبهداشت، خدمات پزشكى و ارشادهاى دينى بعثه مقام معظم رهبرى بى اطلاع باشند، هرگز به خدمات ارزنده سازمان حج واقف نخواهند شد و بجاى تشكر و سپاس از زحمات كارگزاران حج جمهورى اسلامى ايران، احتمالا از وضع خود شكايت و گلايه خواهند داشت.

و نيز وقتى از مسائل اجرايى و خدمات حج ساير كشورها مطلع باشند و وضع خود را با آنها مقايسه نمايند، با نهايت غرور و افتخار، توأم با رضايت قلبى، خدا را شاكر خواهند بود كه از چنين امكانات وسيعى برخوردار مى باشند.

لذا بهتر آن ديديم كه فصل اوّل را به «آشنايى با حج برخى از كشورها» اختصاص دهيم. آنچه از نظر خوانندگان محترم مى گذرد، حاصل مصاحبه هاى شخصى اينجانب با مسؤولان حج كشورهاى اسلامى است.

سوريه

زايران كشور سوريه، خود بايد محل سكونت اجاره كنند. تغذيه به عهده خود آنها است. گروه و كاروان ندارند. دولت فقط اجازه خروج مى دهد و كليه مسائل بر عهده زاير است.

كويت

زايران اين كشور به صورت كاروانى حركت مى كنند ولى كاروانها باهم متفاوتند. قيمت هاى مختلف و خدمات متفاوت آنان درست مانند سيستم حمله دارى بيست سال قبل ايران است. سازمان خاصى متعهد برنامه ريزى و اجراى برنامه متحد نيست. هر كاروانى خود مستقل كار مى كند. اجاره محل، تهيه مواد غذايى، آوردن آشپز و خدمه، آماده كردن وسائل و... بر عهده مدير كاروان است و قيمتى كه براى زاير تعيين مى شود برحسب خدماتى است كه عرضه مى كنند.

بنگلادش

با آن كه اين كشور يكصد و بيست ميليون جمعيت دارد و بايد طبق قوانين اخير، در هر سال يكصد و بيست هزار زاير اعزام نمايد، ولى هشت هزار نفر بيشتر اعزام نمى كند. البته شركت هاى خصوصى هم هشت هزار نفر مى برند كه جمعاً شانزده هزار مى شود.

مسؤولان دولتى در ماه شعبان هشت ساختمان براى هشت هزار زاير اجاره مى كنند و در هر ساختمان يك هزار نفر را اسكان مى دهند، تغذيه بر عهده آنهاست.

فقط در مكه براى ناهار توسط آشپزهاى بنگلادشى كه در اين شهر شاغل هستند، دو نوع غذاى ساده پخته مى شود (برنج و گوشت و عدس ـ برنج و مرغ و سبزيجات) و براى هر وعده غذا فقط 4 ريال سعودى پرداخت مى شود.

گفتنى است كه هر يك هزار زاير بنگلادشى، يك روحانى براى تعليمات حج دارند.

سنگال

زايران كشورهاى آفريقايى وضع مطلوبى ندارند; زيرا فقر بر آنها حاكم است و نمى توانند در وضع رضايتبخشى به سر برند; مثلا سنگال با هشت مليون جمعيت، سالانه فقط سه هزار زاير مى برد و خانمهايى كه براى حج مشرف مى شوند براى جمعيت خود و ديگران غذا طبخ مى كنند و مى فروشند; يعنى حاجيه خانم هم طباخ است و هم بايد اعمال حج بجا آورد!

غنا

اين كشور آفريقايى 15 ميليون جمعيت دارد كه يك سوّم آنها مسلمانند و سالانه فقط يك هزار نفر حاجى دارند. كاروان، تشكيلات و نظام در كار نيست. زائران مقدارى از غذاى خود را از غنا مى آورند و بقيه را در عربستان تهيه مى كنند.

سودان

كشور سودان با اين كه 25 ميليون جمعيت دارد، در سال 1414 تنها هيجده هزار زاير به حج فرستاد!

آنان با وجود نزديكى مسافت،⁽¹⁾ نمى توانند 10001 جمعيت را (كه طبق قانون اخير است) به حج اعزام كنند!

در سودان كسى را در معاينات پزشكى رد نمى كنند. هر كس مايل باشد مشرف مى شود. كاروان وجود ندارد. همه چيز به عهده خود زاير است. همه ساله عده اى از حاجيان سودانى به سودان برنمى گردند و در حال حاضر سيصد هزار سودانى در عربستان زندگى مى كنند.

قطر

حداكثر نيم ميليون جمعيت در قطر زندگى مى كند كه از اين تعداد، حدود پنج هزار زاير اعزام مى شود. يكى از متموّلين معروف قطر همه ساله كليه مخارج رفت و برگشت و خوراك ششصد نفر را مى پردازد وآنها را با دو هواپيماى دربستى اعزام مى نمايد.

دولت مسؤوليت حجاج را به عهده شركت هاى پيمانكار سياحتى ـ زيارتى مى گذارد و آنها نيز مانند كويت (كه نظام بيست و اندى سال قبل حج ايران است) عمل مى كنند.

پاكستان

از جمعيت 120 ميليونى پاكستان، در سال 1413 هشتاد و هفت هزار و در سال 1414 نود و سه هزار زاير به حج اعزام شدند. با آن كه مسؤولان حج و كنسولگرى آنها در جده بسيار فعال و برنامه ريز هستند، ولى به خاطر فقر مردم، زايران داراى نظم خوبى نيستند و اغلب آنها از روستاها و افراد مسن مى باشند و غذاهاى محلى به همراه مى آورند چراكه تغذيه بر عهده خود زايران است.

كشورهايى كه زايرانشان نمونه اند
اندونزى، مالزى و تركيه
حجاج اين كشورها در منازلى كه توسط مسؤولان كشور خود اجاره مى شود، اسكان مى يابند ولى تغذيه آنها به عهده خودشان است. فقط سازمان حج اندونزى در سال 1413 در مدينه يك وعده غذا به زايران مى داد كه آنهم بر اثر گلايه و شكايت مردم در سال بعد تعطيل گرديد (البته با يك شركت بزرگ قراردادى داشت كه غذاى بسته بندى شده به ساختمانهاى استجارى حجاج اندونزى تحويل دهد)
اندونزى كه داراى يكصد و هشتاد ميليون جمعيت است، در سال 1414 يكصد و شصت و پنج هزار زاير داشت. اين كشور در هواپيماهاى بزرگ به ظرفيت پانصد و بيست زاير، يك روحانى، يك مدير و يك پزشك اعزام مى كند (چون مسأله تغذيه در كار نيست، اعزام خدمه و مدير متعدّد مفهومى ندارد)
زائران تركيه اعم از زن و مرد تماماً لباسهاى متّحدالشكل همراه با آرم اين كشور بر تن دارند. سازمان حج اين كشور علاوه بر تهيّه واجاره مسكن فقط يك تشك خواب بسيار جالب در برابر دريافت يازده دلار در اختيار هريك از زائران مى گذارد.

زائر در پايان سفر مى تواند آن را بفروشد، صدقه بدهد، دور بياندازد يا با خود برگرداند. خصوصيات اين تشك آن است كه بهنگام حمل كردن، جمع مى شود و بصورت يك ساك دستى درمى آيد و بهنگام استفاده كيسه خواب نرم و ظريفى است شامل زيرانداز، روانداز و متكا.

توجـه

دولت ها براى سلب مسؤوليت از خود، تغذيه را به عهده زايران گذارده اند ولى بايد توجه داشت زاير كه در اولين سفر خود، ناآشنا به امكنه و محل هاى مورد نياز بوده و از زبان عربى بى اطلاع است چگونه مى تواند در حال احرام، با خستگى راه و اعمال بسيار، به تهيه غذا بپردازد و خود را آرامش بخشد.

همگان اعتراف دارند كه نظام حج جمهورى اسلامى ايران در ميان كليه كشورهاى اسلامى الگو و نمونه است و زاير كاملا آسوده و فارغ البال است و تمام وقت، به عبادت و زيارت مى پردازد; زيرا تمام وسايل راحتى او توسط كارگزاران دلسوز و كارآزموده، از پيش آماده شده و حاجيان ايرانى وضع رضايتبخش بسيار مطلوبى دارند و حالت آنها با هيچ يك از كشورهاى اسلامى قابل قياس نيست.

سازمان حج و زيارت براى بالا بردن سطح كيفى حج، همه ساله تدابيرى مى انديشد و طرح هاى سازنده اى عرضه مى كند تا حجاج با اطمينان خاطر در كاروانها ثبت نام كنند و مطمئن باشند كه كارگزاران كاروانها; اعم از مدير و يا معاون، بهترين شرايط را براى آنها فراهم مى كنند تا با خيال راحت به اعمال عبادى خود سرگرم باشند. در اين راستا افزون بر انتخاب مديران با تجربه و تحصيل كرده، پيوسته مسائل مبتلابه را به صورت كتاب و جزوه تهيه كرده و بين زايران توزيع مى نمايد
تا سطح اطلاعات آنها در زمينه هاى مختلف (وظايف مدير، معاون، خدمه، آگاهى از بناهاى تاريخى، نقش هيأت پزشكى، ستاد مسكن، گروه تغذيه و...) به نحو مطلوب افزايش يابد. باز هم به اين حد قانع نشده و علاقمند است با تشكيل كلاسهاى كارآموزى و آموزشهاى علمى، اطلاعات لازم را به مديران و معاونان كاروانها بياموزد; زيرا معتقد است اينان سفراى جمهورى اسلامى ايران در كشور اسلامى ديگر هستند و بايد آنها از لحاظ معلومات عمومى، اطلاعات مذهبى، تسلط بر زبان، اخلاق و ادب اسلامى و معاشرت، الگو و نمونه باشند و با داشتن اطلاعات كافى در زمينه آشنايى با مقررات حج عربستان و مؤسسه هاى وابسته به وزارت حج عربستان و قوانين موجود در اين كشور، بتوانند در بحرانهاى مختلف، بر مشكلات فائق آيند و مسائل مبتلابه زايران را به راحتى حل نمايند.

فصل دوّم -
آشنايى با مؤسسه هاى حج عربستان

وزارت حج عربستان، مسؤول تنظيم برنامه ها و هماهنگ كننده مسائل مختلف حج است و كليه ملاقاتهاى رسمى رؤساى بعثه هاى حج به منظور حلّ و عقد كارهاى مربوط، در دفتر وزير حج انجام مى گيرد.

مسائل امنيتى حج را وزارت كشور به عهده دارد و مسائل خارجى را وزارت خارجه.

مسائل بهداشتى و درمان و دارو بر عهده وزارت بهدارى است و مسائل هوايى با هواپيمايى كشورى.

وزارت حجّ عربستان براى اداره امور مختلف حجاج، چهار اداره تأسيس نموده كه انتخاب رؤسا و يا تغيير آنها، از اختيارات وزير حج مى باشد.

چهار اداره كه پيش تر اشاره شد عبارتند از:

1- مكتب الوكلاء الموحد

2- النقابة العامه للسّيارات

3- المؤسسة الأهليّه لمطوّفى حجاج ايران

4- مكتب الأدلاّء بالمدينة المنوره
شرح وظايف اين ادارات، به تفصيل با ساير تعليمات حج، در كتاب 95 صفحه اى مستقل چاپ شده و وزارت حج عربستان همه ساله آن را چاپ مى كند و در اختيار مراجعه كنندگان مى گذارد.

شايسته است مسؤولان سازمان حج، قبل از شروع به كار، اين كتاب را با دقت مطالعه كنند; زيرا نكات ريزى دارد كه اطلاع از آنها براى دست اندركاران حج، در زمينه هاى مختلف اجرايى حج، بسيار مفيد است و غفلت از آنها سبب مى شود كه حقوق مسلّم حاجى ايران تضييع گردد. عدم اطّلاع از مقررات مؤسسه هاى وابسته به حج سبب مى شود كه مسؤولان، هزينه هايى را متعهّد شوند كه نمى بايست و منافعى را از دست دهند كه فقدان آنها باعث سلب آسايش و راحتى حاجى مى گردد.

لذا توصيه مى شود چنانچه خود به زبان عربى مسلّط هستند، از آن استفاده كنند و اگر آشنايى ندارند، تعليمات حج عربستان را توسط يكى از مترجمين مسلّط خود، ترجمه و تايپ كنند و چندين بار آن را مطالعه كنند تا مطالب و نكات مهم، جهت به كار بستن و استفاده از آنها، در ذهن بماند.

اينك مهمترين عناوين كتاب تعليمات حج به اختصار ترجمه مى شود:

باب اوّل: مسائل مورد نياز حاجيان گرامى
در اين باب با بيان 17 مورد از مسائل مورد نياز (بهداشتى، رفاهى، اجتماعى، و مقررات سعودى) آگاهى هاى لازم به حاجى ارائه مى شود.

باب دوّم: كرايه حمل و نقل و خدمات ديگر
در اين باب مبلغ 444 ريالى را كه حاجى بايد به هنگام ويزا در كشور خودش و يا به هنگام ورود به عربستان در فرودگاه جده به عنوان «اجور الخدمات» بپردازد بيان شده و همچنين كرايه جده ـ مدينه منوره ـ مكّه مكرمه و يا جده ـ جحفه ـ مكه مكرمه و كرايه مشاعر مقدسه (مكه مكرمه ـ عرفات ـ مزدلفه، منا و مكه مكرمه) را كه بايد هر حاجى به «النقابة العامه للسّيارات» بپردازد، دقيقاً شرح داده شده است.

(با توجه به تفاوت قيمت در ماشينهاى بدون كولر، كولردار، و اتومبيل هاى سرباز و جيمس).

همچنين در باب دوّم با 17 شماره، مسائل مختلف انتقال حاجى از شهرى به شهر ديگر و نيز مقرّرات حمل و نقل به تفصيل بيان گرديده است.