با پژوهشگران و محققان مختلف الشیعه نسخه متنی

حسن بن يوسف بن مطهر مشهور به : علامه حلى

حسن بن يوسف بن مطهر مشهور به علامه حلى از دريادلان و نستوهان عظيم سلسله منور فقيهان فيلسوفان و متكلمان شيعه است كه ابعاد آثار و نگاشته هايش زواياى فرهنگ اسلامى را در نور ديده و در موضوعات مختلف اسلامى كتابهاى بزرگ و گرانقدرى سامان داده است .

كارنامه فقهى علامه حلى لسيار پر برگ است و پربار آثار فقهى وى ازانصاف علمى رح تحقيق استوارى مبانى اشراف برانديشه ها و ديدگاههاى مذاهب مختلف لطافت تعبير و جزالت بيان در سطح بسيار بالائى برخورداراست . مرحوم آيه الله بحرالعلوم در چگونگى آثار فقهى وى از جمله نگاشته اند:

[در فقه كه استاد فن و شناگر درياى موج خيز آن است 12 كتاب نوشته است ...اولين اين آثار[ منتهى] است و آخرين آنها[ مختلف] و بهترين نيكوترين و محكمترين آنها براى اهل استدلال :[ مختلف] [منتهى] و[ تذكره] و جامع ترين و آسانترين آنها براى مطالعه[ تحرير] كه گفته مى شود داراى چهل هزار مساله است]. 1
گفتنى است كه علامه حلى
افزون بر آنچه آمد در زمينه فقه آثار ديگرى نيز دارد 2 .

علامه حلى در دو كتاب گرانسنگ وارزشمند :[منتهى المطالب] و[ تذكره الفقهاء] به نقد و بررسى آراء فقيهان مذاهب اسلامى پرداخته و در بحث تطبيق بين مذاهب مختلف كوشيده است تااستوارى مبانى و عمق محتوا و گسترش ابعاد فقه شيعه و فرهنگ اهل بيت را نشان دهد.

[مختلف الشيعه] آهنگ ارائه ديدگاههاى گونه گون فقهاى شيعه را دارد با نقد و بررسى و گزينش آنچه را مولف استوار مى يافته است .[ مختلف الشيعه] عصاره انديشه و نتيجه سالهاى سال تحقيق و بررسى علامه حلى است .از آن روى كه آن بزرگوار اين اثر گرانمايه را از پس سالها كوشش فقهى نگاشته است بايدازاستحكام واتقان و دقت ويژه برخوردار باشد. خود علامه آن را تا روزگار خويش بى مانند انگاشته است واينك نيز در ميان آثار فقهى با ويژگيهائى كه دارد كم نظيراست . مرحوم علامه در مقدمه خود نگاشته اند:

چون بركتابهاى فقهى و مقالات واقوال پيشينيان ازاماميه رضوان الله عليهم الرجمعين نگريستم در مسائل بيشمارى در آراء و ديدگاههاى آنان اختلاف يافتم بدينسان به گردآورى مسائل مورداختلاف اصحاب (فقهاى اماميه ) در كتابى علاقه مند شدم بدينگونه كه مسائل متفق عليه را وابگذارم و تنها مسائل مورداختلاف را گردآورم . در تبيين مسائل به دلايل صاحبان ديدگاهها پرداختم و آنچه را به صراحت نيافتم باانديشيدن در چگونگى آراء و عقايد تبيين كردم و آنگاه در داورى ميان صاحبان اقوال انصاف را بدون هيچ ملاحظه اى بكار بستم . دراين تاليف هيچكدام از عالمان سلف بر من پيشى نگرفته واين كتاب اولين اثر دراين موضوع است كه آن[ مختلف الشيعه فى احكام الشريعه] ناميدم.

مختلف الشيعه مشتمل بر يك دوره كامل فقه است كه تاليف آن ده سال بطول انجاميده و براساس تقسيم بندى مولف در هفت جزء سامان يافته است . جزءاول : كتاب طهارت و صلوه و پايان تاليف : چهارم جمادى الثانى سال 699 هجرى و جزء دوم : كتاب زكوه خمس صوم و قسمتى از حج پايان نگارش : ذيحجه سال 700 جزء سوم : باقيمانده حج جهاد متاجر ديون تا آخراقرار و پايان تاليف . نيمه شوال است 702 هجرى جزء چهارم : وديعه عطايا و توابع ن و قسمتى از نكاح و پايان نگارش : 15 شوال سال 706 و جزء پنجم : بقيه نكاح طلاق عتق با توابع آن ايمان و توابع آن و پايان نگارش : 16 جمادى الثانى سال 707 و جزء ششم : صيد و ذباحه و توابع آن قضاء و شهادت تا ميراث پايان تاليف : 26 رمضان سال 708 هجرى و جزء هفتم : حدود قصاص و ديات و تاريخ اتمام نگارش : 15 ذيحجه سال 708 ه.

[مختلف الشيعه] در تهران و بهمت مرحوم حاج شيخ احمد كتاب فروش مرحوم حاج شيخ احمد كتاب فروش شيرازى در سال 132324 به چاپ سنگى منتشر شده بود 4 و همان چاپ بارها بگونه افست تكثير گرديده است . چند سال پيش برخى از فاضلان آهنگ تحقيق و تصحيح آن را كردند و كتاب القضاء را نيز با تحقيق و تعليق نشر دادند و گوياازادامه كار منصرف شدند.اهميت كتاب و سودمندى و كارآمدى آن در مباحث فقهى و لزوم مراجعه پژوهشگران و فقيهان به آن [ مركز تحقيقات و پژوهشهاى اسلامى دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم] را بر آن داشت كه تحقيق و تعليق گسترده دقيق و علمى آن را آغاز كند.