سفال و سرامیک نسخه متنی

از تحقيقات باستانشناسي سالهاي اخير كه در بسياري از محوطه هاي اسلامي ايران از شمال تا جنوب ( آذربايجان - سيراف ) انجام شده نمونه هاي گوناگوني از سفالينه با نقش كنده بدست آمده كه متعلق به اوايل اسلام تا قرن هفتم هجري است.

در اوايل اسلام نقش كنده شامل خطوط ساده و هندسي بوده ولي بتدريج از قرن چهارم هجري نقوش زيباي انسان و حيوان را نيز در بر گرفت.

با حتمال زياد تكامل سفالينه با نقش كنده و همچنين تبديل نوع ساده به نقوش انسان و حيوان ارتباط با ادبيات فارسي بخصوص شاهنامه فردوسي و داستانهاي ملي از يكطرف و پيروي از شيوه فلز كاري دوره ساساني از طرف ديگر داشته است. در نواحي درياي خزر و نواحي شمال و شمالغرب ايران مانند آذربايجان و كردستان نمونه هاي جالبي از ظروف سفالين بانقش كنده بدست آمده كه مويد اين ادعا است.

متخصصان سفال اسلامي، سفال با نقش كنده را به گروه هاي گوناگون مانند نوع آمل، آق كندو شاملو يا گروس تقسيم نموده اند. تقسيم بندي اين نوع سفالينه بر مبناي تكنيك و ساخت آن انجام شده مثلا در ساخت نوع آمل و اق كند نقوش كنده بر روي لعاب هاي رنگارنگ مانند سبز، زرد و ارغواني انجام گرفته و سپس محلهاي بخصوصي از ظرف نقاشي مي شود. هدف از بكار بردن اين تكنيك براي جلوگيري از پاشيده شدن يا فرار رنگهاي ديگر است. پس از اين عمل تمامي ظرف با لعاب شفاف مانند لعاب سرب پوشانيده مي شود.

ساخت نوع دوم يعني شاملوه يا گبري يا گروس تا اندازه اي با دو نوع آمل و آق كند متفاوت است. در نوع گبري ظروف سفالين ابتدا با پوشش گلي سفيد رنگ در زير لعاب سرب پوشانده شده و سپس نقاط زيادي از سطح ظرف بانقوش كنده آرايش مي شود. در نتيجه تزئينات ازنظر شكل و رنگ آميزي بصورت زيبائي در آيد در مرحله بعدي، ظرف با لعاب سبز يا لعاب شفاف سرب پوشش مي گردد.