كَيْدي مَتينٌ - به زودى ايشان را استدراج مىكنيم، مال و اولاد و عمر طولانى مىدهيم كـه كيــد مـن متين و محكــم اســـت!» (44 و 45 / قلم)
پس سنت اصلاح، يعنى اندازهگيرى رزق، سنتى است ابتدايى، كه با آن حال انسانها اصلاح مىشود، مگر آن كه خداوند بخواهد انسانى را در بوته امتحان قرار دهد كه در آن صورت ديگر به طور موقت از سنت قبلىاش چشم مىپوشد: « وَ لِيَبْتَلِىَ اللّهُ ما فى صُدُورِكُمْ وَ لِيُمَحِّصَ ما فى قُلُوبِكُمْ - تا خدا آنچه در سينهها پنهان داريد بيازمايد و آنچه در دلها نهان كردهايد آشكار سازد!» (154/آلعمران)
و يا به خاطر كفران نعمت و تغيير آن سنت قبلى خود را كه دادن رزق به مقتضاى صلاح حال او بود تغيير دهد، كه در اين صورت سنت ديگرى به كار مىبرد، و آن اين است كه آن قدر رزقش را وسعت مىدهد تا طغيان كند: « اِنَّ اللّهَ لا يُغَيِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتّى يُغَيِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ - خدا سنت خود را درباره هيچ قومى تغيير نمىدهد، مگر آن كه آن قوم روش خود را تغيير دهد!» (11 / رعد)
و همان طور كه دادن مال و فرزندان و ساير نعمتهاى مادى و صورى رزق مقسوم است، و هر كسى از آن قسمتــى دارد، همچنيــن معارف حقــه و شرايع آسمانى كه منشأ همــه آنها وحى است، نيز رزق مقسوم است، آن نيز از ناحيه خــدا نازل مىشود و خداونــد به وسيله آن نيز مــردم را امتحــان مىكند، چون همــه در عمل به آن معارف و به كار بستــن آنها يكســان نيستند، همچنــان كه در به كار بستن نعمتهاى صورى يكسان نيستند.(1)
1- الميـــزان ج 35، ص 91.
« قـالَ اِنَّـما اوُتيتُهُ عَـلى عِـلْـمٍ عِـنْـدى!» (78 / قـصـص)
( آيه فوق كه بيان حال قارون است، با توجه به آيات زير عموميتى را نشان مىدهد كه پندار غلط داشتن از ثروتمند بودن و آن را حاصل كاردانى و مهارت خود دانستن مخصوص قارون نبوده) بلكه هر انسانى همين طور است، وقتى نعمتش زياد شد طغيان مىكند، و مىپندراد كه تنها سبب اقبال دنيا به وى خود او و كاردانى اوست، و آن آيات اينهاست كه مىفرمايد:
« فَاِذا مَسَّ الاِنْسانَ ضُرٌّ دَعانا ثُمَّ اِذا خَوَّلْناهُ نِعْمَةً مِنّا قالَ اِنَّما اوُتيتُهُ عَلى عِلْمٍ بَلْ هِىَ فِتْنَةٌ... اَوَ لَمْ يَعْلَمُوا اَنَّ اللّهَ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشاءُ وَ يَقْدِرُ... - و چون بلايى به انسان برسد ما را مىخواند، سپس همين كه نعمتى ارزانىاش بداريم، مىگويد اين از كاردانى و مهارت خودم است، ولى چنين نيست، بلكه اين امتحانى است، ولى بيشترشان نمىدانند، اين سخن را نياكان ايشان نيز مىگفتند، ولى كاردانى و مهارتشان به كارشان نخورد، لاجرم كيفر اعمالشان به ايشان رسيد، از مردم امروز هم آن كسانى كه ظلم كردند، به زودى كيفر كردههايشان به ايشان خواهد رسيد، و ايشان نمىتوانند خداى را عاجز كنند، مگر هنوز نفهميدهاند كه اين خداست كه براى هر كس بخواهد رزق را گسترش مىدهد، و از هر كس