عذاب را بر آنان فورى مىساخت، و لكن عجله نكرد، چون غفور و داراى رحمت است، بلكه عذاب را با موعدى كه قرار داده و از آن به هيچوجه گريزى ندارند حتمى نمود، و به خاطر اين كه غفور و داراى رحمت است، از فوريت آن صرفنظر فرمود، پس جمله « بَلْ لَهُمْ مَوْعِدٌ،» كلمهاى است كه به عنوان حكم صادر گفته شده نه اين كه خيال شود صرف حكايت است.(1)
1- الميـــزان ج 26، ص 212.
« وَ لَــوْلا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّكَ اِلى اَجَلٍ مُسَمّىً لَقُضِىَ بَيْنَهُمْ!» (14 / شورى)
مراد به كلمهاى كه در سابق گذشت يكى از فرمانهايى است كه خدا در آغاز خلقت بشر صادر كرد، نظير اين كه همان روزها فرمود « وَ لَكُمْ فِى الاَْرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَ مَتاعٌ اِلى حينٍ - شما آدميان در زمين قرارگاهى معين و عمرى و مقدراتى معين داريد!» (36 / بقره) و معناى آيه اين است كه اگر نبود كه خدا از سابق اين قضا را رانده بود، كه بنى آدم هر يك چه قدر در زمين بماند، و تا چه مدت و به چه مقدار از زندگى در زمين بهرهمند شود، هر آينه بين آنان حكم مىكرد، يعنى به دنبال اختلافى كه در دين خدا كرده، و از راه او منحــرف شدند، حكم مىنمـود و همه را به مقتضاى اين جرم بزرگ هلاك مىفرمود.(1)
1- الميـــزان ج 35، ص 52.
« وَ لَــوْلا كَلِمَــةٌ سَبَقَــتْ مِــنْ رَبِّــكَ اِلــى اَجَــلٍ مُسَمّــــىً...!» (129 / طــه)
« اگر قضايى از پروردگارت رانده نشده بود و اجلى معين نگشته بود، هلاك ملازم ايشــان بود، چــون اسراف ورزيدنــد و به آيــات پروردگــار خود ايمـان نياوردنــد!»
« وَ لَــوْلا كَلِمَــةٌ سَبَقَــتْ مِــنْ رَبِّــكَ ! » اين جمله از خداى سبحان در حق بنىاسرائيل و ديـگـران در چنـــد جـاى قـــرآن مـكرر آمـده، مـاننـــد:
« وَ لَوْلا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّكَ لَقُضِىَ بَيْنَهُمْ !»(19/يونس)
« وَ لَوْلا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّكَ اِلى اَجَلٍ مُسَمّىً لَقُضِىَ بَيْنَهُمْ !» (14 / شورى) كه در اين آيه به قيد «اَجَل مُسَمّى» مقيد شده است. مراد به اين كلمه همان قضايى است كه هنگام هبــوط آدم از بهشت به زميــن راند، و فرمود: « وَ لَكُمْ فِى الاَْرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَ مَتاعٌ اِلى حينٍ - براى شما در زمين جايگاهى و زندگانىاى است تا سررسيــدى معيــن!» (36 / بقره)
كه به حكم اين قضا مردم در برابر اسراف و كفرشان در ميان و فاصله استقرارشان در زمين و اجل مسمايشان ايمن از عذاب استيصالند، مگر آن كه رسولى به سويشان بيايد و قضاى الهى در بينشان اجرا شود، همچنان كه قُضِىَ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ - براى هر امتى رسولى است همين كه رسولشــان آمد، فرمود: « وَ لِكُلِّ اُمَّةٍ رَسُولٌ فَاِذا جآءَ