و زيبايىهاست ، ممكن نيست كسى حقيقتا او را بشناسد و او را دوست نداشته باشد . از اين رو ، امام مجتبى عليهالسلام تأكيد مىفرمايد كه :
مَن عَرَفَ اللّهَ أحَبَّه . 1
هركه خدا را بشناسد ، دوستش خواهد داشت .
دو نوع معرفت براى انسان نسبت به حضرت حق عز و جل امكانپذير است : اوّل ، معرفت از طريق برهان كه تكيهگاه ايمان است و دوم ، معرفت از طريق شهود كه يقين ناميده مىشود . لذا وقتى مىگوييم : «معرفت خدا ، مبدأ محبّت اوست» ، اين سؤال پيش مىآيد كه : كدام معرفت ؟ معرفت برهانى؟ يا شهودى ، و يا هر دو ؟
پاسخ ، اين است كه : هر دو . هر قدر انسان نسبت به خداوند متعال معرفت پيدا كند ، به همان ميزان ، با زيبايىها و كمالات او آشنا مىشود و نسبت به او علاقه پيدا مىكند . به همين جهت ، معرفت برهانى هم مىتواند مبدأ محبّت خدا باشد و از اين رو ، وقتى حضرت داوود عليهالسلام از خداوند مىپرسد : «كَيفَ اُحَبِّبُكَ إلى خَلقِكَ ؟؛ چگونه محبّت تو را در دل مردم ايجاد كنم؟» ، پاسخ مىشنود : «أُذكُر أَيادِىَّ عِنْدَهُم ، فَإِنَّكَ إذا ذَكَرتَ لَهُم ذلِكَ أَحَبّوني؛ نعمتهايم را نزد آنان ياد كن كه با يادآورى آنها، مرا دوست خواهند داشت». 2
با اين همه ، ترديدى نيست كه محبّت تامّ و كامل ـ كه از آن به عشق تعبير
1 - تنبيه الخواطر : 1 / 52 . 2 - ر . ك : ص 395 ح 941 .