" يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَيْسِرُ ..." «1»
مؤلف: روايات راجع به داستانهايى كه منجر به تحريم شراب در اسلام شده است از طريق عامه بسيار است، و بسيار هم از جهت مضمون با هم اختلاف دارند. و اما بحث و گفتگو در باره احوال كسانى كه در اين روايات از آنها اسم برده شده از اصحاب رسول اللَّه (ص) و اينكه شراب خوردهاند چون از غرض ما اجنبى است و به كار ما (تفسير) ارتباطى ندارند از اين جهت متعرض آن نشده و مىگذريم، و اگر اين اخبار را نقل كرديم غرضمان اين بود كه دانسته شود بر طبق بيان سابق كه گفتيم اين آيات اشعار و يا دلالت دارند بر اينكه جمعى از مسلمين بعد از نزول آيه بقره هنوز دست از شرب خمر بر نداشتند، تا اينكه اين آيات نازل شد.
چنان كه اين روايات هم هست كه على (ع) و عثمان بن مظعون حتى قبل از نزول تحريم هم شراب را بر خود تحريم كرده بودند.
در كتاب ملل و نحل رجالى را از عرب اسم مىبرد كه در جاهليت شراب را بر خود تحريم كرده بودند و بعضى از آنان موفق به درك اسلام و تشرف به آن شدند، از آن جمله عامر بن ظرب عدوانى و قيس بن عاصم تميمى، (اين شخص اسلام را درك كرده) و صفوان بن امية بن محرث كنانى، و عفيف بن معدى كرب الكندى، و اسلوم اليامى است، كه زنا و شراب را با هم ترك گفتند، و بر خود تحريم كردند، البته اينها آحادى از مردم آن روز بودهاند كه كلمه حق بر زبانشان جارى شده است، و گرنه عامه مردم آن روز البته- غير از يهود- عادت به شرب خمر داشتند، و آن را مانند آب مىنوشيدند «2» تا اينكه خداى تعالى در قرآن كريم آن را تحريم كرد.
چيزى كه از آيات راجع به خمر استفاده مىشود اين است كه شراب در مكه و قبل از هجرت تحريم شده، چنان كه آيه" قُلْ إِنَّما حَرَّمَ رَبِّيَ الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ وَ الْإِثْمَ وَ الْبَغْيَ" «3» دلالت بر اين معنا دارد، چون اين آيه مكى است و اگر ضميمه شود به آيه" يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَيْسِرِ قُلْ فِيهِما إِثْمٌ كَبِيرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ إِثْمُهُما أَكْبَرُ مِنْ نَفْعِهِما" «4» كه آيهايست مدنى در اوايل هجرت نازل شده است، شكى باقى نمىماند كه در
(1) در المنثور ج 2 ص 315. (2) ملل و نحل ج 2 ص 242. (3) بگو پروردگار من تنها اعمال زشت را تحريم كرده است، چه آنهايى را كه علنى انجام مىشوند و چه آنهايى كه در نهان انجام مىيابند، و نيز تحريم كرده است گناه (شراب) و ظلم را. سوره اعراف آيه 33. (4) از تو مىپرسند از شراب و قمار، بگو در آن دو، گناهى است بس بزرگ و منافعى براى مردم، ليكن گناهشان از نفعشان بزرگتر و بيشتر است. سوره بقره آيه 219.