ترجمه تفسیر المیزان

سید محمدحسین طباطبایی؛ ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی

جلد 8 -صفحه : 504/ 103
نمايش فراداده

اين بود جوابى كه صاحب المنار از اشكال مزبور داده. در اينجا به ياد داستانى افتادم كه نقل آن در حقيقت جواب سومى از اين اشكال است، و آن اينكه وقتى طبيب مخصوص هارون الرشيد كه مردى نصرانى و حاذق در طب بود به على بن الحسين بن واقد گفت كتاب آسمانى شما هيچ دستورى در باره بهداشت و حفظ الصحه ندارد، و حال آنكه سعادت بشر را دو علم تامين مى‏كند يكى علم اديان و ديگرى علم ابدان (طب).

على در جوابش گفت: خداوند علم ابدان را در كتاب خود در نصف يك آيه خلاصه كرده است و آن جمله" كُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا" است. رسول گرامى اسلام (ص) نيز اين معنا را در جمله كوتاه" معده خانه هر دردى است و پرهيز سر آمد هر دوايى است، و بايد كه حق بدن را در آنچه عادتش داده‏اى ادا كنى" خلاصه كرده. طبيب نامبرده فكرى كرد و گفت: آرى، كتاب شما و پيغمبرتان با اين دو جمله دستور ديگرى را براى جالينوس باقى نگذاشتند. «1»

بيان آيات‏

" قُلْ هِيَ لِلَّذِينَ آمَنُوا فِي الْحَياةِ الدُّنْيا خالِصَةً يَوْمَ الْقِيامَةِ" خطابى كه در صدر اين آيه است يا مخصوص به كفار است، و يا مانند خطاب آيه قبلى مؤمنين را هم شامل مى‏شود، و لازمه اينكه شامل كفار هم باشد اين است كه زينت و طيبات رزق موضوعى باشد مشترك بين كافر و مؤمن. و چون سياق جمله" قُلْ هِيَ لِلَّذِينَ آمَنُوا" سياق بيان مختصات مؤمنين است، و مى‏خواهد بفرمايد: همين نعمت‏هايى كه امروز مؤمن و كافر در آن شريكند در آخرت مختص به مؤمنين است، لذا جمله" فِي الْحَياةِ الدُّنْيا" متعلق است به جمله" آمنوا" و ظرف" يَوْمَ الْقِيامَةِ" متعلق خواهد بود به همان چيزى كه جمله" لِلَّذِينَ آمَنُوا" متعلق به آن است، حال يا كلمه" كائنة" است و يا شبيه به آن، و در صورتى كه كلمه" خالصة" را هم حال از ضمير مؤنث گرفته مقدم شدنش را بر" يَوْمَ الْقِيامَةِ" براى فاصله شدن بين آن و بين" فِي الْحَياةِ الدُّنْيا" بدانيم معناى آيه چنين خواهد شد:" بگو آن زينت‏ها در روز قيامت تنها از آن مؤمنين است، و ديگران را از آن بهره‏اى نيست، زندگى آخرت مانند زندگى دنيا نيست كه هر كس و ناكسى در نعمت‏هاى آن سهيم باشد پس هر كه در دنيا ايمان آورد همه نعمت‏هاى آن روز قيامت از آن وى خواهد بود".

با اين بيان، اشكالى كه در كلام بعضى از مفسرين است كه گفته‏اند:" مراد از خلوص، نجات از هم و غم است و معناى آيه اين است كه زينت‏هاى دنيا براى مؤمنين خالى از

(1) مجمع البيان ج 4 ص 413