صفحه‌ى 301
عين افعال خارجى و منتزع از آنهاست. پس، رضاى خدا عين همان حالات نفسانيهايست كه به ايشان موهبت كرده بود، حالاتى كه بالطبع مستلزم اجر جزيل است، و معلوم است كه اگر اين حالات تغيير كند رضاى خدا هم مبدل بغضب او، و نعمتش مبدل به نقمت مىگردد، و هيچ كس از خدا عهد نگرفته كه از وى راضى باشد و او را به سعادت برساند چه او نيكى كند و چه زشتى، چه گناه كند و چه اطاعت، چه ايمانش را حفظ كند و چه كافر شود، خداوند هم به كسى چنين عهدى نسپرده.
آرى، اگر رضاى خدا از صفات ذاتيه او بود و خداوند در ذاتش متصف به رضا بود البته اين صفت تغيير نمىپذيرفت، و در هيچ حالى زايل نمىشد، اما صفت ذات نيست بلكه صفت فعل است.
" ثُمَّ أَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلى رَسُولِهِ وَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ ..."
كلمه" سكينت" همانطور كه گفته شد حالت قلبيى است كه موجب سكون نفس و ثبات قلب مىشود، و بطورى كه از تفسير آيات برمىآيد ملازم با ازدياد ايمان بر ايمان است، و نيز ملازم با كلمه تقوى است، كه قلب آدمى را به پرهيز از محرمات الهى وادار مىسازد.
و بايد دانست كه معناى اين كلمه غير از معناى كلمه عدالت است، چون عدالت ملكهايست نفسانى كه آدمى را از ارتكاب گناهان كبيره باز مىدارد، بخلاف سكينت كه هم از كبائر نگاه مىدارد و هم از صغائر.
و لذا مىبينيم كه خداى تعالى در كتاب مجيدش، دادن سكينت را طورى بخود نسبت مىدهد كه از آن يك نوع اختصاص فهميده مىشود، مانند دادن روح كه مىفرمايد:" دميدم در آن از روح خودم"، و در باره سكينت هم مىفرمايد:" أَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ: خداوند سكينت خودش را بر رسولش و بر مؤمنين نازل كرد".
بلكه از پارهاى آيات برمىآيد كه سكينت از جنود خداى تعالى است، مانند آيه شريفه" هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ السَّكِينَةَ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ لِيَزْدادُوا إِيماناً مَعَ إِيمانِهِمْ وَ لِلَّهِ جُنُودُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ" «1».
و همچنين در بسيارى از آياتى كه كلمه سكينت در آنها آمده، كلمه جنودهم آمده، مانند آيه" فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَيْهِ وَ أَيَّدَهُ بِجُنُودٍ لَمْ تَرَوْها" «2».
(1) سوره فتح آيه 4 (2) سوره توبه آيه 40