صفحه‌ى 87
خاموش كردن نور دعوتش كه يگانه آرزويشان بود با هم مشورت كردهاند، و همين دلالت، رواياتى را كه در شان نزول آيه وارد شده است تاييد مىكند، چون در آن روايات كه- ان شاء اللَّه- بزودى در بحث روايتى آينده خواهد آمد نيز دارد كه مشركين در" دار الندوة" در باره امر آن جناب با يكديگر گفتگو مىكردهاند.
" وَ إِذا تُتْلى عَلَيْهِمْ آياتُنا قالُوا قَدْ سَمِعْنا لَوْ نَشاءُ لَقُلْنا مِثْلَ هذا ..."
كلمه" اساطير" به معناى احاديث و جمع" اسطوره" است، و بيشتر در اخبار خرافى استعمال مىشود. جمله" قَدْ سَمِعْنا" و جمله" لَوْ نَشاءُ لَقُلْنا" و همچنين تعبير به" مِثْلَ هذا" با اينكه مىبايست گفته باشند" مثل هذه" و يا" مثلها" همه حكايت كلام مشركين است، كه اهانت ايشان را به آيات خدا و بى اعتنايى آنها را نسبت به مقام رسالت مىرساند، و نظير آن، آيه" إِنْ هذا إِلَّا أَساطِيرُ الْأَوَّلِينَ- نيست اين جز همان خرافات پيشينيان" است.
و معناى آيه اين است كه:" وَ إِذا تُتْلى عَلَيْهِمْ آياتُنا" وقتى آيات ما كه ترديدى در آن نيست كه از ناحيه ما است، بر ايشان تلاوت مىشود با اينكه به خوبى كشف مىكند از آن دين حقى كه ما از ايشان خواستهايم مع ذلك لجاجت و عناد به خرج داده و از در توهين به امر آن، و بى اعتنايى به امر رسالت ما گفتند:" قَدْ سَمِعْنا" خيلى خوب شنيديم، و فهميديم كه اين حرفها كه براى ما مىخوانى هيچ حقيقتى ندارد، حقيقتش اين است كه از همان خرافات عهد قديم است،" لَوْ نَشاءُ لَقُلْنا مِثْلَ هذا" اگر بخواهيم ما هم مىتوانيم مثل آن را ببافيم، اما، ما به امثال اين گونه مطالب خرافى اعتنايى نداريم.
" وَ إِذْ قالُوا اللَّهُمَّ إِنْ كانَ هذا هُوَ الْحَقَّ مِنْ عِنْدِكَ ..."
كلمه" امطار" به معناى نازل كردن چيزى است از بالا به پايين، و ليكن بيشتر در قطرات باران استعمال مىشود، ممكن هم هست بگوييم در لغت به معناى همان باريدن باران است، و ليكن در آمدن سنگ از آسمان بطور استعاره استعمال شده است، و به هر حال اينكه گفتند:" فَأَمْطِرْ عَلَيْنا حِجارَةً مِنَ السَّماءِ" و به اسم آسمان تصريح كردند، براى دلالت بر اين است كه اين سنگ باريدن صرفا به نحو يك آيه از آيات آسمانى باشد، و مانند ساير آيات آسمانى هلاكت خدايى شمرده شود.
پس باريدن سنگ از آسمان بر سر ايشان كه درخواست آن را كرده بودند خود يكى از اقسام عذاب است، و ساير اقسام آن داخل در تحت جمله" أَوِ ائْتِنا بِعَذابٍ أَلِيمٍ" مىباشد، و به همين منظور يعنى به منظور اينكه تمامى اقسام باقيمانده را شامل شود كلمه عذاب را نكره و بدون الف و لام آورد، و معنايش اين است:" يا عذاب ديگرى بر ما بفرست كه دردناك