رسول خدا (ص) فرمود: اما اينكه فرمود:" لَهُمُ الْبُشْرى فِي الْحَياةِ الدُّنْيا" منظور از بشراى دنيايى اينست كه خوابهاى خوب مىبينند، و مؤمن از ديدن آن خوابها بشارتهايى براى زندگى دنيايى خود مىگيرد. و اما اينكه فرمود:" و فى الآخرة" بشارت آخرتى آنان، آن بشارتى است كه مؤمن هنگام مردن مىگيرد، كه به او مىگويند: خدا تو را آمرزيده و كسانى را هم كه تو را تا قبرت به دوش مىكشند آمرزيد. «1»
مؤلف: در اين معنا روايات بسيارى از طرق اهل سنت رسيده و مرحوم صدوق آنها را بدون ذكر سند نقل كرده است، و جمله" ترى للمؤمن" كه در روايت آمده به صيغه مجهول (يعنى به ضمه تاء و الف) خوانده مىشود، و در نتيجه هم شامل رؤياهايى مىشود كه خود مؤمن مىبيند و هم آنچه كه ديگران در بارهاش مىبينند. و اينكه فرمود:" هنگام مردن"، در بعضى از روايات جمله ديگرى بر آن اضافه شده و آن اينست كه در روز قيامت هم بشارت به بهشت مىگيرد.
و در مجمع البيان در ذيل جمله" لَهُمُ الْبُشْرى فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ فِي الْآخِرَةِ" از امام ابى جعفر (ع) روايت كرده كه در معناى بشارت داشتن در دنيا فرموده: منظور از بشارت دنيوى رؤيايى است كه مؤمن براى خود مىبيند و يا ديگران در بارهاش مىبينند، و معناى" بشارت در آخرت به بهشت" همان بشارتى است كه فرشتگان در قيامت و در همه احوال آن بعد از برخاستن مؤمنين از قبور به آنان مىدهند. «2»
مؤلف: صاحب مجمع البيان بعد از نقل اين حديث گفته است:" اين معنا در حديثى كه از رسول خدا (ص) نقل شده نيز آمده است" و نظير آن از امام صادق (ع) نيز روايت شده و آن روايت را قمى در تفسير «3» خود بطور مضمر آورده (يعنى نام امام (ع) را نبرده و تنها گفته است: از آن جناب).
و در تفسير برهان از ابن شهر آشوب از زريق از امام صادق (ع) روايت شده كه در ذيل جمله" لَهُمُ الْبُشْرى فِي الْحَياةِ الدُّنْيا" فرموده: آن بشارت اينست كه هنگام مردن او را به بهشت مژده مىدهند، يعنى محمد (ص) و على (ع) اين بشارت را به آنان مىدهند. «4» و در كافى به سند خود از أبان بن عثمان از عقبه روايت كرده كه او از امام صادق (ع) شنيده است كه فرموده: هر زمان كه جان آدمى به سينه رسد آن وقت مىبيند.
(2) مجمع البيان، ج 5، ص 120.
(3) تفسير قمى، ج 1، ص 314.
(4) تفسير برهان، ج 2، ص 191.