ترجمه تفسیر المیزان جلد 10

عرضه داشتم: فدايت شوم در آن هنگام چه مى‏بيند؟ فرمود: رسول خدا (ص) را مى‏بيند، و آن جناب خود را براى او معرفى مى‏كند كه من رسول اللَّه هستم، بشارت باد به تو! آن گاه فرمود: سپس على بن ابى طالب را مى‏بيند، آن جناب نيز خود را معرفى مى‏كند كه من على بن ابى طالبم، همان كسى كه تو دوستش مى‏داشتى، و ما امروز به تو سود خواهيم رسانيد.

عقبه مى‏گويد: به آن جناب عرض كردم: هيچ ممكن هست كسى در دم مرگ آن صحنه‏ها را ببيند و دوباره به دنيا برگردد؟

فرمود: همين كه اين صحنه را ببيند براى ابد مرده است" و اعظم ذلك"، آن گاه فرمود: اين مطلب در قرآن كريم آمده آنجا كه خداى عز و جل فرموده:

" الَّذِينَ آمَنُوا وَ كانُوا يَتَّقُونَ لَهُمُ الْبُشْرى‏ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ فِي الْآخِرَةِ لا تَبْدِيلَ لِكَلِماتِ اللَّهِ" «1».

مؤلف: اين معنا به طرق بسيارى ديگر از ائمه اهل بيت (ع) روايت شده.

و اينكه در روايت بالا فرمود:" و اعظم ذلك"، معنايش اينست كه آنچه مى‏بيند به نظرش سخت عظيم مى‏آيد. و در اين حديث جمله" الَّذِينَ آمَنُوا وَ كانُوا يَتَّقُونَ" را كلامى مستقل گرفته و به تفسيرش پرداخته، هم چنان كه همين كار را حديث الدر المنثور «2» از جابر بن عبد اللَّه از رسول خدا (ص) نقل كرده، با اينكه از ظاهر سياق بر مى‏آيد كه آيه شريفه كلامى مستقل نيست، بلكه مفسر و بيانگر آيه قبل است كه فرمود:" أَلا إِنَّ أَوْلِياءَ اللَّهِ ..." و همين خود مؤيد مطلبى است كه ما در بعضى از مباحث گذشته گفتيم كه از تركيبات كلام الهى هر احتمالى كه به ذهن برسد حجتى است كه به آن احتجاج مى‏شود، هم چنان كه در تفسير آيه" قُلِ اللَّهُ ثُمَّ ذَرْهُمْ فِي خَوْضِهِمْ يَلْعَبُونَ" «3» گفتيم كه چند جور ممكن است تركيب شود، يكى اينكه از اول تا به آخر يك كلام باشد، دوم اينكه جمله" قُلِ اللَّهُ ثُمَّ ذَرْهُمْ فِي خَوْضِهِمْ" يك كلام و يك تركيب باشد، سوم اينكه جمله" قُلِ اللَّهُ ثُمَّ ذَرْهُمْ" تركيبى مستقل باشد، و چهارم اينكه جمله" قُلِ اللَّهُ" تركيبى جداگانه باشد.

و در الدر المنثور است كه ابن ابى شيبه، احمد و ترمذى، (وى حديث را صحيح دانسته)، و ابن مردويه از انس روايت كرده‏اند كه گفت: رسول خدا (ص) فرمود:
رشته رسالت و نبوت قطع شد و بعد از من ديگر نه رسولى خواهد آمد و نه كسى به مقام نبوت خواهد رسيد، و ليكن مبشراتى خواهد بود. اصحاب پرسيدند: يا رسول اللَّه! مبشرات چيست؟

(1) كافى- تفسير برهان، ج 2 ص 189.

(2) الدر المنثور، ج 3، ص 312.

(3)" سوره انعام، آيه 91".