بحث روايتى - ترجمه تفسیر المیزان جلد 10

و خداى تعالى در جاى ديگر از كلام مجيدش از اين حقيقت اينطور تعبير كرده كه:

" وَ مَنْ كانَ يُرِيدُ حَرْثَ الدُّنْيا نُؤْتِهِ مِنْها وَ ما لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ نَصِيبٍ" «1»

ملاحظه مى‏كنيد كه در اين آيه نفرموده:" نؤته اياه"- ما هر منظورى كه داشته به او مى‏دهيم" بلكه فرموده:" نؤته منها- پاره‏اى از آن بهره‏ها را به او مى‏دهيم". و باز در جاى ديگر فرموده:" مَنْ كانَ يُرِيدُ الْعاجِلَةَ عَجَّلْنا لَهُ فِيها ما نَشاءُ لِمَنْ نُرِيدُ ثُمَّ جَعَلْنا لَهُ جَهَنَّمَ يَصْلاها مَذْمُوماً مَدْحُوراً"«2»، كه در اين آيه علاوه بر آن نكته‏اى كه در آيه قبلى بود اين بيان اضافى را هم دارد كه چنان نيست كه هر كس هر چه بخواهد و به همان مقدار كه خواسته به او مى‏رسد، بلكه زمام امور دنيا به دست خداى سبحان است، و طبق آنچه سنت اسباب بر آن جريان دارد به هر كس هر مقدار كه بخواهد مى‏دهد و هر چه را نخواهد نمى‏دهد، هر كه را كه بخواهد مقدم مى‏دارد و هر كه را بخواهد عقب مى‏اندازد.

نكته دوم اينكه اين دو آيه، يعنى آيه" مَنْ كانَ يُرِيدُ الْحَياةَ الدُّنْيا وَ زِينَتَها نُوَفِّ إِلَيْهِمْ أَعْمالَهُمْ"- تا آخر آيه بعدى- حقيقتى از حقايق الهى را بيان مى‏كند.

بحث روايتى

شامل رواياتى در ذيل آيات گذشته‏

مرحوم كلينى در كافى در ذيل آيه" أَلا إِنَّهُمْ يَثْنُونَ صُدُورَهُمْ" به سند خود از ابن محبوب از جميل بن صالح از سدير از ابى جعفر، امام باقر (ع) روايت كرده كه فرمود: جابر بن عبد اللَّه به من خبر داد كه مشركين وقتى پيرامون كعبه به رسول خدا (ص) برمى‏خوردند، بعضى‏ها سر و كمر خود را اينطور خم مى‏كردند و جامه‏اى به سر خود مى‏انداختند تا رسول خدا (ص) آنها را نبيند، در اين باره بود كه خداى عز و جل اين جمله را نازل كرد:" أَلا إِنَّهُمْ يَثْنُونَ ..." «3»

(1) و هر كس منظورش از اعمالى كه مى‏كند بهره‏هاى دنيوى باشد ما پاره‏اى از آن بهره‏ها را به او مى‏دهيم ولى ديگر در آخرت بهره‏اى اخروى ندارد." سوره شورى، آيه 20"

(2) هر كس دنياى نقد را بخواهد، ما از اين نقد به هر مقدار كه خود بخواهيم (نه به هر مقدار كه او خواسته است. آن هم نه به هر كس بلكه) به هر كس كه خود بخواهيم مى‏دهيم و سپس جهنمى برايش مقرر مى‏داريم تا او در كمال سر افكندگى و مطرودى، آن جهنم را بر افروزد." سوره اسرى آيه 18".

(3) روضه كافى، ص 144، ح 115.