" وَ لا تَكُونَنَّ مِنَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِ اللَّهِ فَتَكُونَ مِنَ الْخاسِرِينَ" در اين آيه نخست رسول خدا (ص) را از ترديد نهى مىكند و سپس آن را ترقى داده و تا تكذيب به آيات خدا كه خود عناد با حق و استكبار بر خداست كشانيده. آرى هيچ آيتى، آيت نمىشود مگر وقتى كه دلالتش واضح و بيانش روشن باشد، و چيزى كه چنين است تكذيبش جز عناد و لجاجت علت و انگيزه ديگرى نمىتواند داشته باشد.
جمله" فَتَكُونَ مِنَ الْخاسِرِينَ" به دليل اينكه حرف" فاء" بر سرش آمده نتيجهگيرى و تفريع بر تكذيب به آيات خدا است، مىخواهد بفرمايد: عاقبت تكذيب به آيات خدا اينست كه آدمى از زيانكاران مىگردد. پس در حقيقت همين عاقبت وخيم مورد نهى واقع گشته است. و معناى آن اينست كه: مبادا از زيانكاران باشى. و زيانكارى به معناى زايل شدن سرمايه به سبب كم شدن و يا از بين رفتن آن مىباشد، و سرمايه آدمى در سعادت زندگى دنيا و آخرتش ايمان به خدا و آيات او است، چون در آيه بعدى خسران را تعليل مىكند به اينكه خاسران ايمان نمىآورند.
" إِنَّ الَّذِينَ حَقَّتْ عَلَيْهِمْ كَلِمَتُ رَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ وَ لَوْ جاءَتْهُمْ كُلُّ آيَةٍ ..."
اين آيه شريفه با بيان اثر سويى كه فعل منهى عنه دارد نهى سابق را تعليل مىكند.
توضيح اينكه: اصل نظم به حسب معناى مستفاد از سياق، اقتضاء داشت كه گفته شود:
" اى پيامبر! مبادا كه از مكذبين باشى، براى اينكه مكذبين ايمان نمىآورند و در نتيجه از زيانكاران خواهند شد، چون سرمايه سعادت، ايمان است". و ليكن جمله" آنهايى كه كلمه پروردگارت عليه آنان حتمى شده" را در جاى كلمه" مكذبين" قرار داده تا بفهماند سبب حكم چيست، يعنى چرا مكذبين زيانكارند. و علتش اينست كه كلمه" خداى سبحان عليه آنان حتمى شده" پس امر، به هر حال به دست خداى سبحان است.
و اما آن كلمه الهى كه عليه مكذبين به آيات خدا حتمى شده عبارت است از همان گفتارى كه در اولين روز تشريع شريعت عامه بشرى به آدم و همسرش و همه ذريه آن دو گفت، و قرآن كريم آن را اينگونه حكايت كرده:
" قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْها جَمِيعاً ... وَ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ كَذَّبُوا بِآياتِنا أُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِيها خالِدُونَ" «1»