و آيه زير نيز اگر به صراحت آيه قبل دلالت ندارد، ليكن اشعار بر مطلب ما دارد، كه مىفرمايد:
" وَ اذْكُرْ أَخا عادٍ إِذْ أَنْذَرَ قَوْمَهُ بِالْأَحْقافِ وَ قَدْ خَلَتِ النُّذُرُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ" «1».
البته احتمال هم دارد كه قوم عاد غير از جناب هود (ع)، پيغمبران ديگرى نيز داشتهاند كه قبل از هود و بعد از جناب نوح (ع) در بين آنان مبعوث شده باشد ولى قرآن كريم نام آنان را نبرده باشد و ليكن سياق آيات با اين احتمال مساعد نيست.
" وَ اتَّبَعُوا أَمْرَ كُلِّ جَبَّارٍ عَنِيدٍ"-، دستورات هر جبار و زورگوى عنيدى را كه داشتند پيروى كردند و همين گوش به فرمان جباران بودن، آنان را از پيروى هود (ع) و پذيرفتن دعوتش باز داشت، و كلمه" جبار" به معناى گردنكلفتى است كه با اراده خود بر مردم غالب گشته و آنان را اجبار مىكند تا مطابق دلخواه او عمل كنند، و كلمه" عنيد" به معناى كسى است كه عناد و زير بار حق نرفتنش شديد و بسيار باشد، پس اين قسمت از آيه آن خلاصه گيرى نوبت اول بوده كه گفتيم در دو آيه مورد بحث از سرگذشت هود (ع) و قومش شده و حاصلش اين است كه قوم هود گرفتار سه خصلت نكوهيده بودند، يكى انكار آيات الهى، دوم نافرمانى انبياء و سوم اطاعت كردن از جباران.
خداى تعالى سپس وبال امر آنان را بيان كرده، مىفرمايد:" وَ أُتْبِعُوا فِي هذِهِ الدُّنْيا لَعْنَةً وَ يَوْمَ الْقِيامَةِ"
يعنى به خاطر آن سه خصلت نكوهيده، لعنت در همين دنيا و در قيامت دنبالشان كرد و از رحمت خدا دور شدند، مصداق اين لعن همان عذابى بود كه آن قدر تعقيبشان كرد تا به آنها رسيد و از بينشان برد، ممكن هم هست مصداقش آن گناهان و سيئاتى باشد كه تا روز قيامت عليه آنان در نامه اعمالشان نوشته مىشود و تا قيامت هر مشركى پيدا شود و هر شركى بورزد، گناهش به حساب آنان نيز نوشته مىشود چون سنتگذار كفر بودند، هم چنان كه قرآن كريم در باره همه سنتگذاران فرموده:" وَ نَكْتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُمْ". «2»
(2) تفسير المنار، ج 12، ص 120.