دل آدمى را به نور علم و يقين روشن مى‏سازد، و تاريكيهاى جهل و كورى و شك را از آن دور مى‏نمايد، و آن را به زيور ملكات فاضله و حالت شريفه آراسته اينگونه زيورها را جايگزين پليديها و صورت‏هاى زشت و صفات نكوهيده مى‏سازد.

پس قرآن كريم از آن جهت شفا است كه اول صفحه دل را از انواع مرضها و انحرافات پاك مى‏كند، و زمينه را براى جاى دادن فضائل آماده مى‏سازد، و از آن جهت رحمت است كه صحت و استقامت اصلى و فطرى آن را به وى باز مى‏گرداند، پس از آن جهت شفا است كه محل دل را از موانعى كه ضد سعادت است پاك نموده و آماده پذيرشش مى‏سازد، و از آن جهت رحمت است كه هيات سعادت به دل مؤمن داده، نعمت استقامت و يقين را در آن جايگزين مى‏كند. پس قرآن كريم، هم شفا است براى دلها و هم رحمت، هم چنان كه هدايت و رحمت براى نفوس در معرض ضلالت است، اين را بدانجهت تذكر داديم كه نكته متفرع شدن" رحمت" بر" شفا" در جمله" ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ" روشن شود، پس اين جمله نظير آيه:" هُدىً وَ رَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ" «1» و جمله" وَ مَغْفِرَةً وَ رَحْمَةً" «2» است.

و بنا بر آنچه گذشت معناى آيه" وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ" اين است كه ما چيزى بر تو نازل مى‏كنيم كه مرضهاى قلبها را از بين برده و حالت صحت و استقامت اصليش را به آن باز مى‏گرداند، پس آن را از نعمت سعادت و كرامت برخوردار مى‏سازد.

توضيح اينكه قران ظالمين را جز زيان نمى افزايد

" وَ لا يَزِيدُ الظَّالِمِينَ إِلَّا خَساراً"- سياق آيات دلالت بر اين مى‏كند كه مراد از اين جمله، بيان اثرى است كه قرآن در غير مؤمنين دارد و آن عكس آن اثر نيكى است كه در مؤمنين دارد، پس مراد از ظالمين قهرا غير مؤمنين يعنى كفار خواهند بود البته بنا به گفته بعضى از مفسرين كفار غير مشركين.

و اگر حكم" مزيد خسران" را معلق به" وصف ظلم" كرد براى اين بود كه به علت حكم هم اشاره كرده باشد و بفهماند كه قرآن در ايشان جز زياد شدن خسران اثرى ندارد، به خاطر اينكه با ارتكاب كفر به خود ستم كردند.

كلمه:" خسار" به معناى ضرر دادن از اصل سرمايه است، كفار مانند همه افراد،

(1) سوره يوسف، آيه 111.(2) سوره نساء، آيه 96.