ثبوت خير كثير در خدا، با اينكه آن خير عايد خلقش مىشود، كنايه است از جوشش و فوران خير از او بر خلق او، به خاطر اينكه كتابى بر بندهاش نازل كرده كه فارق ميان حق و باطل، و نجات دهنده عالميان از ضلالت، و سوق دهنده به سوى هدايت است.
و اگر در آيه شريفه نزول قرآن را از ناحيه خدا، و رسول خدا (ص) را فرستاده او، و نذير براى عالميان خوانده، و نيز قرآن را فرقان و جدا كننده حق از باطل ناميده، و رسول را بنده خداوند، بر عالميان معرفى كرده، اشعار دارد بر اينكه مملوك خدا است، و هيچ اختيارى از خود ندارد، همه به منظور زمينه چينى براى مطالبى است كه بعدا از مشركين حكايت مىكند، كه به قرآن طعنه زدند كه اين افتراء بر خدا است. و محمد (ص) آن را از پيش خود تراشيده، و قومى ديگر نيز او را كمك كردهاند، و اينكه پيغمبر طعام مىخورد، و در بازارها راه مىرود، و طعنههاى ديگرى كه زدند، و پاسخى كه از طعنههاى ايشان داده.
پس حاصل كلام اين شد كه قرآن كتابى است كه با حجتهاى باهره خود بين حق و باطل جدايى مىاندازد، پس خودش جز حق نمىتواند باشد، چون باطل ممكن نيست ميان حق و باطل فارق باشد، و اگر خود را به صورت حق جلوه مىدهد، براى فريب دادن مردم است.
و آن كسى كه اين كتاب را آورده عبدى است مطيع خدا كه عالميان را با آن انذار نموده، و به سوى حق دعوت مىكند پس او نيز جز بر حق نمىباشد، و اگر بر باطل بود به سوى حق دعوت نمىكرد، بلكه از حق گمراه مىساخت، علاوه بر اين خداى سبحان در كلام معجز خود به صدق رسالت او شهادت داده، و كتاب او را نازل از ناحيه خود خوانده.
از اينجا معلوم مىشود اينكه بعضى «1» از مفسرين گفتهاند: مراد از" فرقان" مطلق- كتابهاى آسمانى و نازل بر انبياء است، و مراد از" عبد او"، عموم انبياء است، صحيح نيست و دورىاش از ظاهر لفظ آيه بر كسى پوشيده نمىباشد.
لام در جمله" لِيَكُونَ لِلْعالَمِينَ نَذِيراً" لام تعليل است، و مىرساند كه هدف از تنزيل فرقان بر عبدش اين است كه بيم دهنده جميع عالم از انس و جن باشد، چون كلمه جمع در صورتى كه الف و لام بر سرش در آمده باشد استغراق و كليت را مىرساند. و همين تعبير يعنى آوردن صيغه جمع با الف و لام خالى از اشاره به اين معنا نيست كه براى همه عالم يك اله و
(1) روح المعانى، ج 18، ص 231.