مردم را بشارت و انذار دهد و به همين منظور، مختصرى از داستانهاى موسى، داود، سليمان، صالح و لوط (ع) را به عنوان شاهد ذكر نموده و در دنبال آن پارهاى از اصول معارف مانند وحدانيت خداى تعالى در ربوبيت و مانند معاد را ذكر نموده است.
" تِلْكَ آياتُ الْقُرْآنِ وَ كِتابٍ مُبِينٍ" اشاره به تلك- همانطور كه در اول سوره شعراء گفتيم- اشاره به آيات سوره است، آياتى كه بعدا نازل مىشود، و آياتى كه قبلا نازل شده، و تعبير به لفظ" تلك" كه مخصوص اشاره به دور است براى اين است كه به رفعت قدر و بلندى مرتبه آن آيات نيز اشاره كرده باشد.
كلمه" قرآن" اسم كتاب است و اگر آن را قرآن ناميده بدين جهت است كه خواندنى است و كلمه" مبين" از إبانه به معناى اظهار است، و اگر كلمه كتاب را نكره آورد و نفرمود" و الكتاب المبين" براى اين بوده كه عظمت آن را برساند (چون نكره آوردن اسم، گاهى تفخيم و تعظيم را مىرساند)، و معناى جمله مورد بحث اين است كه اين آيات رفيع القدر و عظيم المنزله كه ما نازل مىكنيم آيات كتابى است خواندنى و عظيم الشان، كتابى كه مقاصد خود را روشن مىكند و ابهام و پيچيدگى ندارد.
در مجمع البيان گفته: اگر آيات را به دو صفت" قرآن و كتاب" توصيف كرد، براى اين بود كه بفهماند همانطور كه با خواندن، ظاهر مىشود با نوشتن نيز ظاهر مىشود، و خلاصه به منزله ناطقى است كه معارف را آن هم از دو طريق خواندن و نوشتن بيان مىكند و اگر آن را با كلمه" مبين" توصيف كرد، براى اين بود كه آن را به ناطقى تشبيه كرده باشد كه روشن سخن مىگويد «1».
" هُدىً وَ بُشْرى لِلْمُؤْمِنِينَ" دو مصدر" هدى" و" بشرى" يا به معناى اسم فاعلند، و يا اگر همان معناى مصدرى مراد باشد به منظور مبالغه به اين تعبير آورده شدهاند و معناى جمله اين است كه: اين كتاب مبين براى مؤمنين بسيار هدايت كننده و بشارت دهنده است.
" الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ ..."
مقصود از ذكر نماز و زكات، ذكر نمونهاى از اعمال صالح است و اگر از ميان اعمال صالحه اين دو را نام مىبرد، چون اين دو هر يك در باب خود ركن هستند، نماز در عبادتهاى
(1) مجمع البيان، ج 7، ص 210.