صفحه‌ى 44
شايد از آنجا خبرى از راه برايتان بياورم". عبارت" لَعَلِّي آتِيكُمْ مِنْها بِقَبَسٍ، أَوْ أَجِدُ عَلَى النَّارِ هُدىً- شايد از آن برايتان پارهاى بياورم و يا بر كنار آتش راهنمايى شوم" «1» آمده و اين تعبير بهترين دليل است بر اينكه اين كاروان در آن شب راه را گم كرده بودند.
و همچنين اينكه به اهلش خطاب مىكند كه:" اينجا باشيد ..."، شاهد است بر اينكه غير از همسرش كس ديگرى هم با او بوده، و لذا تعبير به جمع آورده (باشيد)، و اگر تنها همسرش با او بود مىگفت:" تو اينجا بباش". و در تورات در سفر خروج، اصحاح چهارم، آيه 20، آمده كه موسى در اين سفر همسرش و فرزندانش را همراه داشته ...
" فَلَمَّا أَتاها نُودِيَ مِنْ شاطِئِ الْوادِ الْأَيْمَنِ فِي الْبُقْعَةِ الْمُبارَكَةِ مِنَ الشَّجَرَةِ ..."
در مفردات در معناى كلمه" شاطئ" گفته:" شاطئ الوادى" معنايش كنار وادى است، و نيز همو گفته: كلمه" وادى" در اصل به معناى محلى است كه سيلاب از آنجا مىگذرد، و به همين اعتبار شكاف ميان دو كوه را نيز وادى مىگويند، و جمع اين كلمه" اوديه" مىآيد «2»، و كلمه" بقعة" به معناى قطعهاى از زمين است كه به شكل زمينهاى اطرافش نبوده باشد.
و مراد از كلمه" ايمن" جانب راست است، در مقابل" أيسر" كه به معناى سمت چپ است، و مقصود در اينجا ايمن و سمت راست وادى است، و به آنچه بعضى «3» گفتهاند:
" ايمن از يمن در مقابل شومى است" نبايد اعتناء كرد.
و" بقعة مباركه" قطعه و نقطه مخصوصى است از (كناره سمت راست وادى) كه در آن درختى قرار داشته كه نداى يا موسى از آن درخت برخاسته، و مبارك بودنش به همين خاطر است، كه نداى الهى و تكلم او با موسى در آن جا واقع شد، و از اين راه شرافتى يافت، و موسى به خاطر همين شرافت و قداست مامور شد كفش خود را بكند، هم چنان كه فرمود:
" فَاخْلَعْ نَعْلَيْكَ إِنَّكَ بِالْوادِ الْمُقَدَّسِ طُوىً" «4».
اين آيه شريفه بدون ترديد دلالت دارد بر اينكه درخت مزبور به وجهى مبدأ آن نداء و آن گفتگو بوده، چيزى كه هست اين نيز مسلم است كه درخت سخن نگفته، بلكه سخن سخن خدا و قائم به او بوده، نه قائم به درخت، همان طور كه كلام ما آدميان قائم است
(1) سوره طه، آيه 10. (2) مفردات راغب، ماده" شطا". (3) روح المعانى، ج 20، ص 73. (4) نعلين خود بكن كه تو در وادى مقدس طوايى. سوره طه، آيه 12.