صفحه‌ى 469
معناى آيه اين است كه خدا را شكر كنيد، كه شما را در خانههايى قرار داد كه در آن قرآن و سنت خوانده مىشود، چون اين معنا از سياق آيه و بخصوص با در نظر گرفتن جمله" إِنَّ اللَّهَ كانَ لَطِيفاً خَبِيراً" دور است.
" إِنَّ الْمُسْلِمِينَ وَ الْمُسْلِماتِ وَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ ... أَجْراً عَظِيماً" شريعت مقدسه اسلام در كرامت و حرمت اشخاص از نظر دين دارى فرقى بين زن و مرد نگذاشته، و در آيه" يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَ أُنْثى وَ جَعَلْناكُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ" «1»، به طور اجمال به اين حقيقت اشاره مىنمايد، و در آيه" أَنِّي لا أُضِيعُ عَمَلَ عامِلٍ مِنْكُمْ مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثى" «2»، به آن تصريح، و سپس در آيه مورد بحث با صراحت بيشترى آن را بيان كرده است.
پس مقابلهاى كه در جمله" إِنَّ الْمُسْلِمِينَ وَ الْمُسْلِماتِ وَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ" بين اسلام و ايمان انداخته، مىفهماند كه اين دو با هم تفاوت دارند، و نوعى فرق بين آن دو هست، و آن آيهاى كه بفهماند آن نوع تفاوت چيست؟ آيه" قالَتِ الْأَعْرابُ آمَنَّا" است، كه اينك همه آن از نظر خواننده مىگذرد:" قالَتِ الْأَعْرابُ آمَنَّا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَ لكِنْ قُولُوا أَسْلَمْنا وَ لَمَّا يَدْخُلِ الْإِيمانُ فِي قُلُوبِكُمْ ... إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتابُوا وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ" «3»، كه مىفهماند اولا اسلام به معناى تسليم دين شدن از نظر عمل است، و عمل هم مربوط به جوارح و اعضاى ظاهرى بدن است، و ايمان امرى است قلبى، و ثانيا اينكه گفتيم ايمان امرى است قلبى، عبارت است از اعتقاد باطنى، به طورى كه آثار آن اعتقاد در اعمال ظاهرى و بدنى نيز ظاهر شود.
پس اسلام عبارت شد از تسليم عملى براى دين، به اينكه همه تكاليف آن را بياورى، و آنچه از آن نهى كرده ترك كنى، و" مسلمون" و" مسلمات" مردان و زنانى هستند كه اين
(1) اى مردم ما شما را از يك مرد و زن آفريديم، و قبيله قبيلهتان كرديم، تا يكديگر را بشناسيد، بدرستى گرامىترين شما نزد خدا با تقوىترين شما است. سوره حجرات، آيه 13. (2) من اجر هيچ يك از عمل كنندگان شما را ضايع نمىكنم، چه مرد باشد و چه زن. سوره آل عمران، آيه 195. (3) اعراب گفتند ما ايمان آوردهايم، بگو هنوز ايمان نياوردهايد، و ليكن بگوييد اسلام آورديم، چون هنوز ايمان در دلهايتان وارد نشده.- تا آنجا كه مىفرمايد- تنها و تنها مؤمنين آن كسانى هستند كه به خدا و رسولش ايمان آورده، و بعد از آن ديگر شك نكردند، و با مال و جان خود در راه خدا جهاد نمودند. سوره حجرات، آيه 14 و 15.