كرده كه از آن پيداست جزو دستورهاى اوائل بعثت است. دوم اينكه اشاره مىكند به عظمت شان قرآن و جلالت قدرش. سوم اينكه كسانى را كه منكر قرآن شوند و نسبت سحر به آن دهند تهديد، و كسانى را كه از دعوت قرآن سر بتابند مذمت كرده است.
و اين سوره از اولين سورههاى نازل در اوائل بعثت و ظهور دعوت اسلامى است. حتى بعضى «1» گفتهاند اولين سورهاى است كه از قرآن نازل شده. هر چند كه خود آياتش اين قول را تكذيب مىكند، چون مىرساند رسول خدا (ص) قبل از اين سوره قرآن را بر مردم مىخوانده، و مردم تكذيبش مىكردند و از آن اعراض مىنمودند و نسبت سحر به آن مىدادند.
و به همين جهت بعضى از مفسرين متمايل به اين قول شدهاند كه اولين آياتى كه از قرآن نازل شد، هفت آيه از اول همين سوره بوده، و لازمه اين قول آن است كه سوره مورد بحث يكباره نازل نشده باشد. و اين قول هر چند از نظر متن آيات هفتگانه بعيد نيست، ليكن سياق اول سوره علق آن را دفع مىكند، چون ظاهر آن اين است كه آيات اول سوره علق اولين آيات نازله از قرآن است.
بعضى هم احتمال دادهاند سوره مورد بحث اولين سورهاى باشد كه بعد از مامور شدن آن جناب به دعوت علنى نازل شده باشد، و سوره علق اولين سوره نازله از قرآن باشد، چون رسول خدا (ص) بعد از بعثت و نزول سوره علق مدتها دعوتش پنهانى بود، در نتيجه سوره مورد بحث به منزله آيه" فَاصْدَعْ بِما تُؤْمَرُ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِينَ" «2» است، كه دعوت علنى را اعلام مىكند، با همين نكته بين سه دسته از روايات را جمع كرده: اول آنهايى كه مىگويد سوره مدثر اولين سوره قرآن است، دوم آنهايى كه مىگويد سوره مدثر بعد از سوره علق نازل شده، و سوم آنهايى كه مىگويد سوره مزمل و مدثر با هم نازل شدهاند. ليكن اين قول قدمى از احتمال فراتر نگذاشته.
و به هر حال آنچه يقينى و مسلم است اين است كه اين سوره در اوائل بعثت نازل شده و جزو اولين سورههاى قرآنى است، و آيات هفتگانهاى كه در اين فصل آورديم متضمن امر به انذار و ساير لوازم انذار است، كه خداى تعالى به آن سفارش فرموده.
" يا أَيُّهَا الْمُدَّثِّرُ" كلمه" مدثر"- با تشديد دال و تشديد ثاء- در اصل" متدثر" بوده، كه از مصدر
(1) تفسير كشاف، ج 4، ص 644. (2) به طور آشكار آنچه را ماموريت دارى بيان كن و از مشركان روى گردان. سوره حجر، آيه 94.