باشد، و وجه خداى تعالى عبارت است از صفات فعلى خداى تعالى، صفات كريمهاى كه افاضه خير بر خلق و خلقت و تدبير و رزق آنها، و يا به عبارت جامعتر رحمت عامه او كه قوام تمامى موجودات بدان است، از آن صفات نشات مىگيرد، و بنا بر اين معناى اينكه عملى به خاطر وجه اللَّه انجام شود اين است كه در انجام عمل اين نتيجه منظور گردد كه رحمت خداى تعالى و خشنوديش جلب شود، منظور تنها و تنها اين باشد و ذرهاى از پاداشهايى كه در دست غير خداى تعالى است منظور نباشد، و به همين جهت خانواده اطعامگر دنبال اين سخن خود كه" إِنَّما نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ" اضافه كردند:" لا نُرِيدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَ لا شُكُوراً- ما از شما نه پاداشى مىخواهيم، و نه حتى تشكرى".
گفتيم وجه خداى تعالى عبارت است از صفات فعلى او، كه صفات ذاتى خداى تعالى ما وراى آن صفات قرار دارد، و مبدأ آن و در آخر مبدأ تمامى خيرات عالم است. و بنا بر اين برگشت اينكه عمل براى وجه اللَّه باشد، به اين مىشود كه عمل انسان به اين انگيزه از انسان سر بزند كه باعث رضاى اوست، و او محبوب ما و رضايتش منظور ما است، براى اينكه او جميل على الاطلاق است، و به تعبير ديگر: برگشت چنين عملى به اين است كه انسان خداى را تنها به اين جهت عبادت كند كه او اهليت عبادت و استحقاق آن را دارد.
هدف واقع شدن وجه اللَّه، و آن را غايت و انگيزه اعمال قرار دادن، در چند جا از كلام مجيدش آمده، مانند آيات زير:" وَ اصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداةِ وَ الْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ" «1»، و در اين معنا است آيه شريفه" وَ ما أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ" «2»، و آيه شريفه" وَ ما تُنْفِقُونَ إِلَّا ابْتِغاءَ وَجْهِ اللَّهِ" «3»، و آيه شريفه" فَادْعُوهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ" «4»، و آيه" أَلا لِلَّهِ الدِّينُ الْخالِصُ" «5».
" لا نُرِيدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَ لا شُكُوراً"-" جزاء" به معناى آن است كه عمل كسى را به چيزى كه معادل و برابر آن باشد عوض دهى، حال چه عمل خير باشد، كه معادلش جزاى خير
(1) نفس خويش را با كسانى كه صبح و شام پروردگار خود را مىخوانند، و به جز وجه او هدفى ندارند مقاوم ساز. سوره كهف، آيه 28. (2) مامور نشدند مگر به اينكه خدا را با وضعى عبادت كنند كه دين خالص براى خدا باشد. سوره بينه، آيه 5. (3) و انفاق نمىكنيد مگر براى تحصيل وجه اللَّه. سوره بقره، آيه 272. (4) او را در حالى بخوانيد كه دين را خالص براى او بدانيد. سوره مؤمن، آيه 65. (5) آگاه باشيد كه دين خالص تنها از آن خدا است. سوره زمر، آيه 3.