" وَ أَصَرُّوا وَ اسْتَكْبَرُوا اسْتِكْباراً"- يعنى در امتناع از گوش دادن اصرار ورزيدند، و از شنيدن سخنم و پذيرفتن دعوتم استكبار نمودند، استكبارى عجيب.
" ثُمَّ إِنِّي دَعَوْتُهُمْ جِهاراً" كلمه" ثم- سپس" بعديت و تاخير را مىرساند، و در اينجا بعديت و تاخير مرتبهاى را مىرساند، البته مرتبه از نظر كلام، و معنايش اين است كه اول به آرامى و بعدا به بانگ بلند (جهارا) دعوتشان كردم.
" ثُمَّ إِنِّي أَعْلَنْتُ لَهُمْ وَ أَسْرَرْتُ لَهُمْ إِسْراراً" اعلان و اسرار دو واژه مقابل همند، اولى به معناى اظهار، و دومى به معناى اخفاء است، و ظاهر سياق اين است كه مرجع ضمير" لهم" در هر دو جا يكى است. در نتيجه معناى آيه اين است كه: من آنان را، هم سرى دعوت كردم و هم علنى، يك بار علنى بار ديگر سرى، تا در دعوتم همه راههايى را كه ممكن است مؤثر باشد رفته باشم.
" فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كانَ غَفَّاراً ... أَنْهاراً" در اين جمله دعوت قوم را به اينكه استغفار كنيد تعليل كرده به اينكه:" آخر پروردگارتان غفار است"، و" غفار" كه صيغه مبالغه است، معناى كثير المغفرة را مىدهد، و مىفهماند علاوه بر اينكه كثير المغفرة است، مغفرت سنت مستمرى او است.
" يُرْسِلِ السَّماءَ عَلَيْكُمْ مِدْراراً" كلمه" يرسل" به خاطر اينكه جواب امر" استغفار كنيد" است، به جزم خوانده مىشود، و مراد از كلمه" سماء" ابر آسمان است، و كلمه" مدرارا" به معناى كثير الدرور است يعنى بسيار ريزنده. و معناى آيه اين است كه: اگر از خدا طلب مغفرت كنيد، ابر بسيار ريزنده و بارنده را به سويتان مىفرستد.
" وَ يُمْدِدْكُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِينَ" كلمه" امداد" به معناى رساندن مدد به دنبال مدد ديگر است، و مدد به معناى هر چيزى است كه آدمى را در رسيدن به حاجتش كمك كند، و اموال و فرزندان نزديكترين كمكهاى ابتدايى براى رسيدن جامعه انسانى به هدفهاى خويش است.
" وَ يَجْعَلْ لَكُمْ جَنَّاتٍ وَ يَجْعَلْ لَكُمْ أَنْهاراً"" جنات" و" انهار" دو تا از اقسام مال است، ليكن از آنجايى كه از ساير اقسام مال نسبت به ضروريات زندگى بشر دخالت گستردهترى دارند در آيه اختصاص به ذكر يافتند.
و اين آيات به طورى كه ملاحظه مىفرماييد نعمتهاى دنيايى را مىشمارد، و از نوح