اطراف اين مطلب توضيح دهيم . در آنچه كه تزكيه نفس ناميده مي شود ، با " خود " كه در عربي به آن " نفس " گفته مي شود مبارزه مي شود ، مي گويند : " جهاد با نفس " . حتي " نفس " به عنوان يك دشمن دروني براي انسان تلقي مي شود ، چنانكه سعدي مي گويد :
اين تعبير اقتباس از كلام مقدس نبوي است كه فرمود : " اعدي عدوك نفسك التي بين جنبيك " ( 1 ) خطرناكترين دشمنان تو همان نفس خودت است كه در ميان دو پهلويت قرار گرفته است . سعدي در گلستان مي گويد : از عارفي معني اين حديث را پرسيدند كه چرا پيغمبر فرمود : اعدي عدوك نفسك نفس خودت از همه دشمنها با تو دشمنتر و از همه نسبت به تو خطرناكتر است ؟ آن مرد عارف اينطور جواب داد : براي اينكه اگر تو به هر دشمني نيكي كني و آنچه مي خواهد به او بدهي با تو دوست گردد ، الا نفس كه هرچه بيشتر خواسته هايش را به او بدهي با تو دشمن تر مي گردد . پس به چشم يك دشمن به نفس نگاه كرده اند و اين نفس همان " خود " است ، مي گوئيم : " نفس پرستي " يا " خودپرستي " . حال مي خواهيم اين مطلب را بشكافيم ، ببينيم كه اين خود يا خودخواهي اي كه گفته مي شود بد است ، چيست .
1 محجةالبيضاء ، ج 5 ، ص . 6