اينها آمده اند ، مي جنگند و اينها عده اي كمتر از صدهزار هستند و در هر دو جبهه دشمنان را شكست مي دهند . جهاد بار ديگر ارزش خود را ثابت مي كند و [ مشخص مي شود ] كه وقتي اسلام ، مجاهد مي پرورد يعني چه . عمر گفت : وقتي مؤذن در اذان با صداي بلند مي گويد : " الله اكبر " و بعد شهادتين و " حي علي الصلوش " و " حي علي الفلاح " ( به نماز روبياور ، به رستگاري روبياور ) را مي گويد عيبي ندارد ، اما " حي علي خيرالعمل " ( به بهترين اعمال روبياور ) [ كه معناي آن اين است كه ] نماز بهترين اعمال است ، روحيه مجاهدين را خراب مي كند ، چون مجاهدين پيش خود مي گويند حال كه نماز بهترين اعمال است ، ما به جاي اينكه برويم در ميدان جنگ جهاد كنيم ، در مسجد مدينه مي مانيم و در جوار قبر پيغمبر ( ص ) نماز مي خوانيم كه بهترين عملهاست . آنها بروند بكشند و خود را به كشتن بدهند ، زخم بردارند ، چشمشان كور شود ، دستشان بريده شود ، پايشان قطع شود ، شكمشان سفره شود ولي ما اينجا راحت در خانه و پيش زن و بچه خود مي مانيم و چهار ركعت نماز مي خوانيم و از آنها افضل هستيم .
عمر گفت : نه ، اين بدآموزي دارد ، مصلحت اين است كه اين عبارت را از اذان برداريم . به جاي اين جمله بگوئيد : " الصلوش خير من النوم " نماز ، خوب چيزي است ، از خواب بهتر است ، يعني به جاي اينكه بخوابيد ، بيائيد در مسجد نماز بخوانيد .
اين مرد ( عمر ) آن قدر فكر نكرد كه آخر اين چند ده هزار سرباز كه قطعا تعدادشان به صد هزار نمي رسيده با چه قدرتي دارد با دو تا چند صدهزار نفر ، در دو جبهه مختلف مي جنگد و فاتح مي شود ؟ اين فتح ، فتح چيست ؟ فتح اسلحه است ؟ آيا اسلحه عرب بر اسلحه ايراني و رومي مي چربيد ؟ ابدا ، ايرانيان و روميان از دو كشور متمدن بودند و عاليترين سلاحهاي زمان خود را در اختيار داشتند ، در حالي كه شمشير عرب ، در مقابل شمشيرهايي كه در ايران يا روم وجود داشت ، مثل يك آهن شكسته بود . آيا نژاد عرب از نژاد روم يا نژاد ايران قويتر و نيرومندتر و پهلوانتر بود ؟ ابدا ، مگر نمي دانيد كه [ قبل از اسلام ] شاپور ذوالاكتاف چه به سر عربها آورد ؟ مگر شاپور ذوالاكتاف نبود كه هزاران عرب را اسير كرد ؟ مگر شانه هاي آنها را سياه [ و سوراخ ] نكرد و آنان را به زنجير نكشيد ؟ زور عرب در آن ايام كجا بود ؟ مگر صد سال بعد همين ايران ، عرب را شكست نداد ؟ پس عرب با چه نيروئي با ايران و روم مي جنگد و آنها را شكست مي دهد ؟ نيروي او ، نيروي ايمانش است ، همان نيرويي است كه از " حي علي خيرالعمل " گرفته ، نيروئي است كه از نماز گرفته ، نيروئي است كه از راز و نياز با خداي خودش گرفته است . به تعبير قرآن وقتي كه او شب به درگاه الهي مي ايستد و راز و نياز و مناجات مي كند ، از خداي خود نيرو مي گيرد . آن نيروست كه به او روحيه داده ، يعني روحيه عرب است كه ايران و روم را شكست مي دهد . اين روحيه را از چه چيز گرفته است ؟ از ايمانش گرفته ، نماز چيست ؟ تازه كردن ايمان . اين روحيه را از الله اكبرش گرفته است . وقتي كه در نماز چندين بار مي گويد : " الله اكبر " جواب همه را مي دهد ، همه اينها هيچ است . وقتي چند صدهزار سرباز را در مقابل خود مي بيند ، مي گويد : " لا حول و لا قوش الا بالله العلي العظيم " ، " الله اكبر " خدا بزرگتر است ، همه قدرتها به دست خداست . انسان بايد به خدا اتكاء داشته باشد ، از خدا نيرو بگيرد ، از خدا قدرت بخواهد . همين نماز است كه به او نيرو داده است ، اگر اين نماز نبود ، آن سرباز مجاهد ، مجاهد نبود . تو او را از اشتباه بيرون بياور . مگر اسلام نمي گويد كه اين دستورها به يكديگر وابسته است ؟ آنكه جهاد بر او واجب است ، بايد جهاد كند و ماندنش براي نماز در مسجد مدينه حرام است . شرط قبول نماز جهاد است ، و شرط قبول جهاد ، نماز . آنكه شرايط يك مجاهد برايش فراهم است ، بر او واجب است كه جهاد كند ، به او بگو كه اسلام مي گويد نماز منهاي جهاد باطل است . اين نه تنها خيرالعمل نيست ، بلكه شرالعمل است و نماز نيست . نماز اسلام را به او ياد بده . آن نمازي كه آدم از جهاد فرار كند و مسجد را انتخاب كند ، نماز اسلام نيست ، نماز اسلام ، خيرالعمل است . نه اينكه بيائي " حي علي خيرالعمل " را از اذان برداري و خيال كني اين بدآموزي دارد ، چون مسلمانان به جاي جهاد ، سراغ نماز مي روند ! نه ، فكرش را اصلاح كن ، اشتباه را از كله اش بيرون بياور . چرا چنين حرفي مي زني ؟ ! اين است كه در منطق اسلام و اگر بخواهيم به تعبير امروز بگوييم ، در نظام ارزشهاي اسلامي ارزش ارزشها " عبادت " است ، اما " عبادت اسلامي " ، " عبادت با شرايط " . قرآن به ما گفته است كه نماز ، آن وقت نماز است كه اثرش هويدا باشد ، اثر خود را نشان دهد . چطور نشان مي دهد ؟ " ان الصلوش تنهي عن الفحشاء و المنكر " ( 1 ) خصلت نماز درست ، اين است كه انسان را از كارهاي زشت باز
1 سوره عنكبوت ، آيه . 45