از جمله عناوين شكوهمندى كه در روايات و نيز در احاديث تفسيرى درباره على عليه السلام به كار رفته است، عنوان «ولى» است. ترديدى نيست كه در ادبيات عرب، استعمال مادّه «و ل ى» در معناى سرپرست، زعيم و پيشوا، بسى شايع بوده است، كه به اين نكته در تحليل حديث غدير اشاره خواهيم كرد.
در سخنان و آموزههاى پيامبر خدا، عنوان «ولى» و «ولايت»، براى على عليه السلام بسيار به كار رفته و اين سخنان شكوهمند و تنبّهآور، در موارد و مواضع بسيارى بيان شده است كه نخستين آنها، مجمع كوچك، امّا سرنوشتسازِ خويشاوندان پيامبر صلي الله عليه و آله بود كه از آن ياد كرديم. 1 به طور مثال، اين تعبير پيامبر صلي الله عليه و آله كه: «اى على! پس از من، تو ولىّ مردم هستى. هر كس كه از تو اطاعت كند، از من اطاعت كرده و هر كس كه نافرمانىات كند، مرا نافرمانى كرده است» 2 بسيار تكرار شده و منابع حديثىِ اهل سنّت، از آن آكنده است، كه بخش قابل توجّهى از آنها را در ذيل عنوان «احاديث ولايت» آوردهايم. 3 اين تعبيرات، بويژه وقتى با قيد «پس از من» همراهاند، هيچ ترديدى باقى نمىگذارند كه پيامبر خدا، جريان سياسى پس از خود را پيشبينى نموده و زعامت سياسى پس از خود را نشان داده است.
چنان كه اشاره كرديم، اين عنوان والا بر اساس روايات بسيار، در آيات الهى نيز
1 - ر.ك: ج 1، ص 125 (يارى پيامبر در تبليغ). 2 - الأمالى، مفيد: 113. 3 - ر.ك: ص 187 (احاديث ولايت).