از جمله چارهانديشىهاى پيامبر خدا براى آينده امّت و جلوگيرى از گسترش ضلالت و جهالت و حيرت در جامعه، تلاش براى تعيين مرجع علمى و نشان دادن جهتگيرى استوار براى حركتهاى فكرى و بيان چگونگى تفسير قرآن و مكتب و سرچشمه آن است. شايد اين حقيقت، روشنترين گونه خود را در «حديث ثقلين» نشان داده است.
حديث ثقلين، با محتوايى واحد و گونههاى بيانىِ مكرّر، بارها و بارها به وسيله پيامبر صلي الله عليه و آله در مكانهاى مختلف: عَرَفه، مسجد خَيف، غدير خُم، حجره شريفش به هنگام شدّت بيمارى در آخرين لحظات زندگانى و ... بيان شده است.
افزون بر اهل بيت قدس سرهما ، بسيارى از صحابيان نيز آن را گزارش كردهاند و كسانى بسيار از تابعيان و عالمان، بر استوارى آن، تأكيد ورزيدهاند. 1 يكى از گونههاى مختلف نقل اين حديث، چنين است:
من، در ميان شما چيزى به يادگار مىنهم كه پس از من تا وقتى بدان چنگ درزنيد، هرگز گمراه نگرديد. يكى از آن دو، بزرگتر از ديگرى است: كتاب خدا، كه ريسمانى كشيده شده از آسمان به زمين است و عترتم، اهل بيتم. هرگز اين دو از هم جدا نشوند تا در كنار حوض كوثر، بر من وارد آيند. پس بنگريد در نبودنِ من، چگونه با آن دو رفتار مىكنيد. 2 كلامى است شكوهمند، منقبتى است بزرگ، فضيلتى است بىنظير، هدايتى است
1 - ر.ك: نفحات الأزهار: 2 / 90،
و نيز: اهل بيت در قرآن و حديث: 1 / 151 (بخش سوم / فصل يكم:
مهمترين ويژگىهاى اهل بيت). 2 -
سنن الترمذى: 5 / 663 / 3788.