نكته قابل توجه

برخى منابع تاريخى از اعزام فرستادگان ديگرى از سوى امام على عليه السلام به كوفه نيز ياد كرده‏اند كه ما در درستى اين گزارش‏ها ترديد داريم. آنان عبارت‏اند از:

1. عبد اللّه‏ بن عبّاس

عبد اللّه‏ بن عبّاس نيز به‏عنوان نماينده ديگر امام على عليه السلام نام برده شده است؛ اگرچه تفصيل چندانى از نقش او در آن‏جا مطرح نشده است؛ ولى اين بعيد است كه عبد اللّه‏ بن عبّاس، به عنوان نماينده امام على عليه السلام به كوفه رفته باشد و منابع تاريخى، سخنى از او نقل نكرده باشند، در حالى كه مى‏دانيم او از قدرت استدلال و گفتارى قوى برخوردار بوده است.

بعضى متون به همراهى ابن عبّاس با محمّد بن ابى بكر اشاره كرده‏اند، در جايى كه مصادر ديگر، او را همراه مالك اشتر دانسته‏اند ¹ و بعضى ديگر از منابع، تصريح دارند كه او همراه امام حسن عليه السلام و عمّار ياسر بوده است. ² جز كتاب الجمل، ديگر متون تاريخى، عبد اللّه‏ بن عبّاس را جزو فرستادگان اوّليه دانسته‏اند.

2. قيس بن سعد و زيد بن صوحان

ابن ابى الحديد، نام قيس بن سعد و زيد بن صوحان را هم به عنوان فرستادگان على عليه السلام ياد كرده است؛ ³ ولى اين گزارش نمى‏تواند صحيح باشد؛ چون قيس بن سعد در ابتداى خلافت امام على عليه السلام فرماندار مصر شد و به مصر رفت و در جنگ جمل، حضور نداشت . ⁴

1 -  تاريخ الطبرى: 4/482، الكامل فى التاريخ: 2/327.

2 -  الجمل: 261.

3 -  شرح نهج البلاغة: 14/10.

4 -  رجوع شود به تحليل بلاذرى در أنساب الأشراف: 3 / 31.