دانش نامه امیر المؤمنین علیه السلام بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ

مؤلفان: محمد محمدی ری شهری، محمدکاظم طباطبایی، محمود طباطبائی نژاد؛ مترجمان: عبدالهادی مسعودی، مهدی مهریزی، ابوالقاسم حسینی، جواد محدثی، محمدعلی سلطانی

جلد 5 -صفحه : 368/ 64
نمايش فراداده

در گزارش سيف بن عمر آمده است كه: «پنج هزار نفر از لشكر جمل كشته شدند» كه البته او معمولاً اخبار دروغ و يا خبرهاى ساخته خود را گزارش مى‏كند.

آنچه گزارش شده كه: «تعداد كشته‏هاى لشكر جمل، ده هزار نفر بود»، گرچه در مصادر تاريخى فراوانى نيامده، ولى با خبر امام على عليه السلام درباره تعداد كشتگان آنها تأييد مى‏شود.

هنگامى كه خبر شورش عايشه به على عليه السلام رسيد، فرمود: «به خدا سوگند، مى‏دانم آن زن شتر سوار، گِرِهى نگشايد و از گردنه‏اى نگذرد و به منزلى فرود نيايد، مگر به سوى گناه، تا خود و كسانى را كه به همراه اويند، در مَهلكه‏اى قرار دهد كه يكْ سومِ آنان كشته شود، 1 يك سوم آنان فرار كند و يك سوم بازگردد» و از آن‏جا كه تعداد سپاه جملْ سى هزار نفر بود، 2 تعداد كشته‏هاى آنان بايد ده هزار نفر باشد.

شيخ مفيد در كتاب الجمل آورده است كه مجموع كشته‏ها[ى دو سپاه [به 25 هزار نفر رسيد و اگر از اين رقم، پنج هزار نفرى را كه در سپاه امام عليه السلام كشته شدند، كم كنيم، بيست هزار نفر خواهند ماند و اين، تأييد كننده متونى است كه تعداد كشته‏هاى سپاه جمل را بيست هزار نفر مى‏دانند.

شيخ مفيد، سپس مى‏گويد:

عبد اللّه‏ بن زبير، در روايتى شاذ، گزارش كرده كه تعداد سپاه آنها [در جمل]، پانزده هزار نفر بود. گفته‏اند: «شايد سخن فرزند زبير، صحيح‏تر باشد»؛ ولى اين، روايتى نادرست است؛ زيرا با تمام آنچه اهل علم گفته‏اند، فاصله دارد. 3 سخن اُمّ اَفعى با عايشه كه در عيون الأخبار آمده، اين سخن را تأييد مى‏كند، گذشته از آن كه برخى مصادر، دلالت دارند كه مجموع كشته‏هاى دو سپاه، سى هزار

1 -  الإرشاد: 1/246.

2 - ر . ك: ص 77 (تعداد شركت كنندگان در نبرد).

3 - الجمل: 419.