اعتدال از نگاه دين

اسلام، دين «وسط» است ¹ و آموزه‏هاى آن سرشار از تأكيد بر اعتدال، جامع‏نگرى، همه سو انديشى و لزوم به دور بودن از افراط ويكسويه‏نگرى است.

پيامبر خدا كه آيين الهى اسلام را برنامه تكامل مادّى و معنوى معرّفى مى‏كرد و بر جامعيت و كمال آن در اشتمال بر مصالح فردى و اجتماعى تأكيد مى‏ورزيد، افراط و يكسويه‏نگرى را بزرگ‏ترين خطر امّت و آيينش تلقّى مى‏كرد و بر اين حقيقت، بارها در طول حيات پربارش تأكيد ورزيد.

آن بزرگوار مى‏فرمود:

لا يَقومُ بِدينِ اللّه‏ِ إلاّ مَن حاطَهُ مِن جَميعِ جَوانِبِهِ. ² دين خدا را جز كسى كه از همه سوى بر آن تسلط دارد، نمى‏تواند برپا دارد.

آن حضرت اين باور را داشت و بر آموختن آن به امّت، تلاش مى‏كرد؛ چرا كه تنها تلاش‏هاى كسانى در يارى دين به ثمر مى‏نشيند كه در ديندارى، همه‏سو نگر باشند و در ذهن و زبان و تكامل فردى و اجتماعى همه آموزه‏هاى دين را بنگرند. از اين روى مى‏فرمود:

إنَّ دينَ اللّه‏ِ لَن يَنصُرَهُ إلاّ مَن حاطَهُ مِن جَميعِ جَوانِبِهِ. ³

دين خدا را جز آن كس كه از همه سو بر آن احاطه دارد، يارى نمى‏رساند.

پيامبر خدا افزون بر آموزه‏هاى زندگى براى هدايت امّت و استوارى آنان در مسير كمال و تحقّق عينى امّت وسط، الگوهايى نيز معرّفى كرد، و بر لزوم تمسّك مسلمانان بر سنّت و عترت تأكيد ورزيد و عترت خويش را چهره‏هاى برجسته

1 -  بقره، آيه 143.

2 -  كنز العمّال: 3/84/5612، شرح الأخبار: 2/389.

3 -  الفردوس: 1/234/897، كنز العمّال: 10/171/28886.