دانش نامه امیر المؤمنین علیه السلام بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ

مى‏نمود. مولا عليه السلام از جمله افتخارات دوران حكومتش را تباه ساختن اين جريان و خشكانيدن ريشه اين فتنه دانسته و فرموده است:

أنا فَقَأتُ عَينَ الفِتنَةِ، ولَم تَكُن لِيَتَجَرَّأَ عَلَيها غَيري. ¹ من چشم فتنه را درآوردم كه جز من كسى جرئت آن را نداشت.

نبرد با قيافه‏هاى حق به جانب، قاريانى كه زمزمه‏هاى قرآنى زندگى‏شان را فراگرفته بود و با ظاهرى خداجويانه نداى «لا حُكْمَ إلاّ للّه‏؛ حُكم، تنها از آنِ خداست!» بر زبان داشتند، بسى دشوار بود. آنان شب‏زنده‏دارى مى‏كردند، سر بر زمين مى‏نهادند و سجده‏هاى طولانى به‏جاى مى‏آوردند، پيشانى‏هاى پينه‏بسته داشتند، در انتقادْ هيچ مرزى را رعايت نمى‏كردند و به‏عنوان چهره‏هاى مهم و استوار در راه دين، شُهره بودند؛ امّا اَسَفا كه دلى بيمار، انديشه‏اى تُنُك و خِردى كم‏سو داشتند. برخورد با جريان تعمّقْ راستى را ـبا توجّه به آنچه آمد ـ در آن روزگاران جز از على عليه السلام برنمى‏آمد.

قلع و قمع جريان قاريان، بصيرت و قاطعيت ويژه‏اى لازم داشت و اين كار، تنها از على عليه السلام برمى‏آمد. چنين است كه امام عليه السلام در رويارويى با «ناكثين» و «قاسطين» نفرمود اگر من نبودم، ديگرى نمى‏توانست چنين كند؛ امّا در برخورد با فتنه «خوارج» فرمود:

لَم تَكُن لِيَجتَرِئَ عَلَيها أحدٌغَيري.

جز من كسى بر آن كار، جرئت نداشت.

لَولا أنا ما قوتِلَ...

اگر من نبودم، كسى نمى‏توانست نهروانيان را بكشد.

نهج‏البلاغة : الخطبة 93 .