دانش نامه امیر المؤمنین علیه السلام بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ

عَلَيهِم و لَعَنَهُم و أعَدَّ لَهُم عَذابا مُهينا.

و لكِنَّ الرَّجُلَ كُلَّ الرَّجُلِ نِعمَ الرَّجُلُ هُوَ الَّذي جَعَلَ هَواهُ تَبَعا لاِءَمرِ اللّه‏ِ، و قُواهُ مَبذولَةً في رِضَا اللّه‏ِ؛ يَرَى الذُّلَّ مَعَ الحَقِّ أقرَبَ إلى عِزِّ الأَبَدِ مِنَ العِزِّ فِي الباطِلِ، و يَعلَمُ أنَّ قَليلَ ما يَحتَمِلُهُ مِن ضَرّائِها يُؤَدّيهِ إلى دَوامِ النَّعيمِ في دارٍ لا تَبيدُ و لا تَنفَدُ، و أنَّ كَثيرَ ما يَلحَقُهُ مِن سَرّائِها إنِ اتَّبَعَ هَواهُ يُؤَدّيهِ إلى عَذابٍ لاَانقِطاعَ لَهُ و لا زَوالَ. فَذلِكُمُ الرَّجُلُ نِعمَ الرَّجُلُ؛ فَبِهِ فَتَمَسَّكوا، و بِسُنَّتِهِ فَاقتَدوا، و إلى رَبِّكُم بِهِ فَتَوَسَّلوا؛ فَإِنَّهُ لا تُرَدُّ لَهُ دَعوَةٌ، و لا تُخَيَّبُ لَهُ طَلِبَةٌ. ¹

اگر ديديد فردى خوش‏رفتار و خوش‏سلوك است و در سخن‏گفتن، نرم و در حركاتش فروتن است، مواظب باشيد گولتان نزند! چه بسيار كسانى هستند كه به خاطر ضعف اراده و تصميم و ترسو بودن، از دستيابى به دنيا و خوردن حرام آن، ناتوان اند از اين روى، دين را دام دنيا قرار مى‏دهند. چنين كسى همواره با ظاهر خود، مردم را گول مى‏زند و اگر بتواند به حرامى دست يابد، به آن دست مى‏يازد. و اگر ديديد كه از مال حرام، رويگردان است، مواظب باشيد گولتان نزند؛ چون تمايلات مردم، گوناگون است. چه بسيار كسانى كه از مال حرام ـ گرچه فراوان باشد ـ روى بر مى‏تابند، ولى به زنِ زشت چهره‏اى دل مى‏بندند و ارتباط حرام با وى برقرار مى‏كنند. و اگر ديديد كه از چنين زشتى‏هايى خويشتندارى مى‏كند، مواظب باشيد كه گولتان نزند و بنگريد كه خِردش بر چه قرار مى‏گيرد؛ چون افراد زيادى هستند كه از همه اينها خود را نگه مى‏دارند، امّا از خرد استوارى برخوردار نيستند. چنين كسى به خاطر نادانى‏اش فسادى كه به وجود مى‏آورد، بسيار بيشتر از اصلاحى است كه با خردش انجام مى‏دهد. و اگر ديديد كه عقلى استوار دارد، گولتان نزند. ببينيد تمايلاتش هم بر پايه خردش است و يا خِردش در اختيار نفسش است و ببينيد علاقه‏اش به رياست‏هاى باطل، چگونه است و چه قدر از آنها دورى مى‏گزيند؛ چون كسانى هستند كه در دنيا و آخرت، زيانكار

الاحتجاج: 2/159/192، التفسير المنسوب إلى الإمام العسكرى: 53/27.