اهداف معاويه از نبرد تبليغاتى و حكمتِ پاسخ‏هاى امام

انديشيدن در نامه‏هاى تبادل شده ميان امام عليه السلام و معاويه در گير و دار نبرد تبليغاتى و جسارت‏ورزى‏ها و بى‏شرمى‏هاى مندرج در پاسخ‏هاى معاويه، پژوهنده را به اين پرسش وا مى‏دارد كه: چرا امام عليه السلام باب مكاتبه را گشود و با فردى همچون معاويه به تبادلِ نامه پرداخت؟ آيا رواتر نبود كه امام عليه السلام پاسخ دادن به معاويه را فروبگذارد تا از اين بى‏حرمتى و ناسزاگويى در امان مانَد؟

ابن ابى الحديد، پس از نقل بخشى از نامه‏هاى تبادل شده ميان امام عليه السلام و معاويه، مى‏نويسد:

از رويدادهاى بس شگفت و تكان‏دهنده روزگار ـ گر چه شگفتى‏ها و غرايب روزگار، فراوان‏اند ـ آن است كه كار على عليه السلام بدان جا كشد كه معاويه همانند و همسنگ او به شمار رود و با يكديگر به مكاتبه و پاسخ‏دهى برخيزند و در خطاب به طرف مقابل، يكسان به حساب آيند و على عليه السلام به او كلمه‏اى نگويد، مگر آن كه معاويه همانندش، بلكه بسى سخت‏تر از آن را پاسخ دهد.

اى كاش محمّد صلي الله عليه و آله اين صحنه را گواه بود تا آشكارا بنگرد دعوتى كه وى بر پا داشت و سخت‏ترين مشقّت‏ها را براى آن تحمّل كرد و در حراست از آن با بيم‏هاى رنج‏آور مواجه شد و براى استوارسازى حكومتش شمشير بركشيد و پايه‏هايش را استحكام بخشيد و آفاق را از آن بياكنْد، اكنون بى كم و كاست،