دانش نامه امیر المؤمنین علیه السلام بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ

بيشترين چيزى كه بر شما از آن مى‏ترسم، دو خصلت است: پيروى هوا، و آرزوهاى دور و دراز.

آن‏گاه، حضرت عليه السلام تصريح مى‏كند كه فتنه‏هاى سياسى‏اى كه جامعه اسلامى را دچار تفرقه كرده و جناح‏ها ودسته‏بندى‏ها را پديد آورده است، ريشه در مفاسد اخلاقى، خودخواهى‏ها و هواپرستى‏ها دارد:

إنَّما بَدءُ وُقوعِ الفِتَنِ أهواءٌ تُتَّبَعُ وأحكامٌ تُبتَدَعُ، يُخالَفُ فيها كِتابُ اللّه‏ِ ويَتَولّى عَلَيها رِجالٌ رِجالاً. ¹ همانا شروع فتنه‏ها و بحران‏ها، هواهايى است كه پيروى مى‏گردد، و دستورهايى است كه بدعت گذارده مى‏شوند و با حكم خداوند، مخالفت مى‏گردد و در آن فضا، مردانى، مردانى را به حكومت مى‏گمارند.

بدين‏سان، امام عليه السلام نشان مى‏دهد كه خودخواهى‏ها، هواپرستى‏ها و خودمحورى‏ها به نوآورى‏هاى بى‏معيار و بى‏بنيادِ ضدّ دين، در پوششى از دين، تبديل مى‏شوند و با چنين رويكردى است كه گروه‏گرايى كور، آغاز مى‏گردد، فتنه‏هاى اخلاقى به فتنه‏هاى فرهنگى تبديل شده، در نهايت، از فتنه سياسى و اجتماعى سر بر مى‏آورند و فتنه‏گران، در چنين هنگامه‏اى است كه براى توجيه مقاصد خود و امكان گسترش فتنه، از چاشنى حق، سوء استفاده كرده، حق‏نمايى مى‏كنند. على عليه السلام هشدار مى‏دهد كه:

ألا إنَّ الحَقَّ لَو خَلَصَ لَم يَكُن اختِلافٌ و لَو أنَّ الباطِلَ خَلَصَ لَم يَخفَ عَلى ذي حِجى، لكِنَّهُ يؤخَذُ مِن هذا ضِغثٌ ومِن هذا ضِغثٌ. ² بدانيد كه اگر حقيقتْ خالص گردد، اختلافى نخواهد بود، و اگر باطلْ تنها باشد، بر خردمندانْ پنهان نمى‏مانَد؛ ليكن پاره‏اى از اين و پاره‏اى از آن، گرفته مى‏شود.

1 - ر.ك: ج 4، ص 162، ح 1351.

2 -  ر.ك: ج 4، ص 162، ح 1351.