اكنون و در پايان اين تحليل گذرا، سزاوار است به نكتهاى بس مهم و ارجمند در سياست علوى و شيوه پيشوايى امير مؤمنان بپردازيم. نديدهام كه كسى بدين نكته آگاهى يافته و يا به روشنى و صراحت، در رهبرى امام على عليه السلام آن را مطرح كرده باشد. اين نكته تأمّل برانگيز و اعجابآور، همان توانِ رهبرى و قدرت مديريت و استوارْ گامى امام على عليه السلام در پيشوايى در روزگارى است كه تا بدين جا ابعاد آن، تبيين گرديد.
اسناد تاريخى نشان مىدهند كه على عليه السلام در دوران تنهايى، بالاترين، نيرومندترين و شكوهمندترين رهبرى را بهظهور رسانده است. از اين رو، چون مىگوييم على عليه السلام تنها ماند، نبايد چنين بپنداريم كه او با آن همه نافرمانىها، دردگذارىها و گلهمندىها، خانهنشين شد، يا صحنه را رها كرد، و يا در ماههاى پايانى حكومت، علنا قدرت رهبرى و توان مديريت جامعه را از دست داد و تا هنگامه شهادت، تنها به دردگذارى، گلهمندى از نافرمانىها و عدم حمايت مردمان و سستى نخبگان، بسنده كرد. هرگز!
متون تاريخى و اسناد فراوان گزارشدهنده سيره علوى، نشاندهنده آن است كه پرتلاشترين و سختكوشانهترين دوره از روزگار حكومت على عليه السلام ، روزگار تنهايى