دانش نامه امیر المؤمنین علیه السلام بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ

و گفتندـ: اى امير مؤمنان! ما به جاى تو دشمن را مى‏رانيم ـ: شما از خودتان نمى‏توانيد دفاع كنيد، چگونه از ديگران دفاع خواهيد كرد؟! اگر مردمْ پيش از من از ستم زمامداران شكايت داشتند، من اكنون چنانم كه از ظلم مردم شكايت دارم. گويا من پيروم و آنان پيشوا، من فرمانبرم و آنان فرمانده! ¹

3 / 3

سپاه فراوان، امّا بى‏ثمر

2766.نهج البلاغة ـ از سخنان اوست، وقتى كه مردم را جمع كرد و آنان را بر جهاد برانگيخت، ولى آنان‏ساكت ماندند ـ: «شما را چه مى‏شود؟ مگر لاليد؟».

عده‏اى گفتند: اى امير مؤمنان! اگر حركت كنى در ركابت هستيم.

فرمود: «شما را چه مى‏شود؟ نه به حق، ارشاد شده‏ايد، ونه به راه راست، هدايت گشته‏ايد! آيا در چنين وضعى سزاوار است كه من [براى جنگ] بيرون شوم؟ در چنين موردى بايد كسى از شجاعان و قدرتمندان شما به جنگ رود كه او را بپسندم. براى من سزاوار نيست كه سپاه و شهر و بيت‏المال و جمع‏آورى خراج زمين و داورى ميان مسلمانان و رسيدگى به حقوق دادخواهان را رها كنم و همراه با گُردانى از سپاه در پى گُردان ديگر بيرون شوم و همچون تير در تيردانِ خالى آشفته و نگران باشم.

همانا من محور سنگ آسيابم كه در همين‏جا كه هستم، كارها بايد بر گرد من بچرخد. اگر از اين محور جدا شوم، چرخش آسياب به هم مى‏خورد و بساط آن آشفته مى‏شود. به خدا سوگند، اين انديشه [شما]، انديشه نادرستى است!

به خدا سوگند، اگر اميد به شهادت در هنگام رويارويى با دشمن نبود ـكه

نهج‏البلاغة: حكمت 261.