تصير الامور ) ( 1 ) و به تعبير ديگر ، جهان هستي ، يك قطبي و يك كانوني و تك محوري است  رابطه خدا و جهان ، رابطه خالق با مخلوق يعني رابطه علت ( علت ايجادي ) با معلول است ، نه رابطه روشنايي با چراغ يا رابطه شعور انساني با انسان . درست است كه خدا از جهان جدا نيست ( 2 ) ، او با همه اشياء است و اشياء با او نيستند ( هو معكم اينما كنتم ) ( 3 ) اما لازمه جدا نبودن خدا از جهان ، اين نيست كه پس خدا براي جهان مانند روشنايي براي چراغ و شعور براي اندام است . اگر اينچنين باشد خدا معلول جهان مي شود و نه جهان معلول خدا ، چون روشنايي معلول چراغ است نه چراغ معلول روشنايي . و همچنين لازمه جدا نبودن خدا از جهان و انسان اين نيست كه خدا ، جهان و انسان همه يك جهت دارند و همه با يك اراده و يك روح حركت و حيات دارند . همه اينها صفات مخلوق و ممكن است . خداوند از صفات مخلوقين منزه است .( سبحان ربك رب العزش عما يصفون  )( 4 ) .

2 توحيد صفاتي

توحيد صفاتي يعني درك و شناسايي ذات حق به يگانگي عيني با صفات و يگانگي صفات با يكديگر . توحيد ذاتي به معني

1. شوري / 53 .

2. " ليس عن الاشياء بخارج و لا فيها بوالج " ( نهج البلاغه ) .

3. حديد / 4 .

4. صافات / 180.