كتاب نهج البلاغه بوسيله سيدرضى گردآورى و تدوين شده است. سيد رضى در سال 359 هجرى قمرى در بغداد در منزل ابومحمد حسين بن موسى، از بانوئى پاك بنام فاطمه چشم به جهان گشود. او را محمد نام گذاردند و بعدها به شريف رضى معروف گرديد.
سيدرضى هم از نظر دانش و هم از نظر روحيات بلند و نظريات ژرف و عميق و بلند طبيعى و ادب از مفاخر خاندان پاك پيامبر "ص" بشمار مى رود.
ابن ابى الحديد در شرح نهج البلاغه اش درباره ايشان چنين مى نويسد:
او دانشمندى اديب و شاعرى روشنگر، در شعر از نظر تعبيرات و جمله بندى زيبا و از نظر معنى عميق، و در قسمتهاى مختلف سخن و شعر قوى و نيرومند بود. به هر كدام از فنون شعر و سخن مى پرداخت افراد را در شگفتى قرار مى داد، در عين حال نويسنده اى بزرگ، مردى عفيف، شريف النفس، بلند همت و سخت پاى بند به دستورات دينى و قوانين آن بود...
سيد رضى از شاگردان شيخ مفيد بود. صاحب روضات [ كتاب روضات الجنات... ] مى نويسد: شبى شيخ مفيد در خواب ديد كه حضرت فاطمه زهرا "سلام الله عليها" دست امام حسن "ع" و امام حسين "ع" را گرفته اند و به جلسه درس او وارد شدند و به شيخ فرمودند يا شيخ علمهما الفقه "يعنى اين دو را دروس فقه بياموز" پس از بيدارى از خواب خود متحير بود كه مرا چه رسد كه به آن بزرگواران درس فقه آموزم. پس از مدتى مشاهده مى نمايد فاطمه مادر سيدرضى در حاليكه دست دو فرزند خود سيدرضى و سيد مرتضى را گرفته به محضر استاد وارد مى شود و همان جمله حضرت زهرا را به شيخ مى گويد كه اين دو كودك را دروس فقه بياموز. شيخ با شنيدن اين جمله به ياد خواب ديشب خود مى افتد و اشك در چشمانش حلقه مى زند و به احترام آنان از جا برمى خيزد و پس از سلام، خواب خويش را براى آنها بازگو مى كند.
شريف رضى در بيست سالگى به درجه اجتهاد رسيد و در تمام علوم متداول فقه و اصول و تفسير و حديث و علم كلام مهارت داشت و در سى سالگى حافظ تمام قرآن بود.
از جمله كتابهاى شريف رضى خصائص الائمه، حقايق التنزيل، مجازات النبويه و ديوان شعر مى باشد. اما مهمترين خدمتى كه به جهان اسلام نمود، جمع آورى كلمات و خطبه ها و نامه ها و مواعظ اميرمومنان على عليه السلام، بنام نهج البلاغه "راه و روش بلاغت" است. كه بعد از قرآن و سخنان پيامبر "ص" از بهترين كتب اسلامى و مشهور به اخ القرآن مى باشد، كه از قرن چهارم تا به حال چندين بار تجديد چاپ گرديده است. و علما و دانشمندان متجاوز بر سى شرح بر آن نوشته اند.
شريف رضى در سن 47 سالگى به سال 406 يعنى اوائل قرن پنجم وفات نمود، و موجى از اندوه، شيعيان جهان را فرا گرفت.
سيد مرتضى بقدرى از اين مصيبت اندوهناك بود كه فرمود: طاقت ديدار جسد برادر را ندارم، ديگرى بر او نماز بخواند. شريف رضى با اين سن كم از لحاظ كميت و كيفيت خدمات بسيار ارزنده اى به جهان اسلام نمود. پيكر مطهر او را در كربلاى حسينى نزديك مرقد جدش ابراهيم مجاب فرزند باب الحوائج دفن نمودند.
درست است كه در آن زمان از وسايل صوتى خبرى نبود، و مثلا ضبط صوت وجود نداشته است. اما علاوه بر حافظه قوى شنوندگان خطبه هاى امام "ع"، بعضى از اصحاب ايشان سخنان آن حضرت را مى نوشته اند كه عبارتند از:
1- زيد بن وهب: كه از اصحاب حضرت على "ع" بوده و در بسيارى از مجامع كه حضرت خطبه خوانده اند همراه ايشان بوده است و كتاب خطبه هاى اميرمومنان را بر منابر در جمعه ها و اعياد و... جمع آورى نموده است.
2- حارث بن اعور همدانى كوفى است. وى از اصحاب فداكار و از علاقه مندان واقعى حضرت على "ع" بوده، و حقائق بسيارى از علوم امام را گرفته و براى ما نقل نموده. وى بعضى از خطبه هاى امام "ع" را هنگام سخنرانى مى نوشته است.
3- اصبغ بن نباته مجاشعى است كه از افراد ويژه و مخصوص اميرمومنان بوده و عهدنامه ى مالك اشتر و وصيت امام به محمد حنفيه را نقل كرده است.
و همچنين يارانى مانند كميل بن زياد، بودند كه قسمتى از سخنان آن حضرت را شنيده و حفظ كرده و همانطور كه شنيده اند براى مردم نقل كرده اند.